ඇග පිට් එකට තියාගන්න එක ගැන මගේ උගත් පාඩම්

ඇග පිට් එකට තියාගන්න එක ගැන මගේ උගත් පාඩම් 

(අවුරුදු 40 ට වැඩි අයට ගන්න යමක් ඇති කියලා මේක ලියන්නේ 😁 )

1. ඔය ඇවිදලා, පීනලා වගේ දේවල් විතරක් කරලා පිට් එකට ඉන්න බෑ අවුරුදු 40 ලං වුණාම (විශේෂයෙන් desk ජොබ් කරන කොට). මම සතියට කිලෝමීටර 4-5 පීනලා වුණත් ගන්න පුළුවන් වුනේ බොහෝම සීමිත ප්‍රතිඵල. ඔය ස්විම් කරන එකේ ගුණ ගැන කවි ගීත, අතිශයෝක්තිය තිබ්බාට පැයකින් ගන්න පුළුවන් රිටන් එක අඩුයි වයසට යද්දී.

ඒ වගේ නෙවෙයි සතියට දෙතුන් පාරක් ජිම් එකට ගිහින් ව්‍යායාම කරාම, වැය කරන ඒකක පැයකට ගන්න පුළුවන් ප්‍රතිපල වැඩියි. 

පොඩියට පටන් අරං හෙමීට වැඩි කරන්න ඕනේ බර උස්සන එක. ඇගට ඇජස්ට් වෙන්න වෙලාව දෙන්න ඕනේ - මම දැකලා තියෙනවා ඔය අපේ වයසේ අය එක මාසෙන් ඇග පිට් කරගන්න ගිහින් කෙලවගන්නවා. 

අනික් එක ජිම් එකේ අයියා කිව්වාට ඇග වැඩිකරගන්න එක්සයිස් කරන්න යන්න එපා. එයාටම කියලා ලියාගන්න CORE එක ශක්තිමත්ව තියාගන්න කරන්න ඕනේ ව්‍යායාම. මේක තමා වැදගත් - ටික දවසක් කරාම තමුන්ටම තේරෙනවා ප්‍රතිපල. Core Workout කියලා Google කරාම එනවා ඕනේ තරම්. Basic එකකින් පටං අරං හෙමීට intermediate, advance ඒවාට යන්න. මම තාම කරන්නේ basic ඒවා.

ඔය කිව්වාට මේක කරන්න හිත හදාගන්න කාලයක් යනවා - මොකද එළිපහලියේ ඇවිදිනවා, වතුරේ පීනනවා වගේ එන්ටර්ටේනින් වැඩක් නෙවෙයි මේ යකඩ නැවිල්ල. මේක කරද්දී විනෝදයක් නෑ - හැබැයි කරාට පස්සේ තමා මේකේ ත්‍රිල් එක එන්නේ. ඉතිං ඔය සිංහලෙන් කියන ඩිලේඩ් ග්‍රැටිෆිකේෂන් එක (මේකේ ඉංග්‍රිසි වචනේ දන්නේ නෑ) - මේකෙන් ගන්න ඉගෙන ගත්තාම වැඩේ අල්ලං ඉන්න පුළුවන් (ඔය පීනුවාම, ලස්සන පැත්තක ඇවිද්දාම එන්නේ ඉන්ස්ටන්ට් ග්‍රැටිෆිකේෂන් - මේ දෙකේ වෙනස තේරුම් ගත්තාම යකඩ නැවිල්ල අල්ලගෙන ඉන්න පුළුවන්). 

ඔය උදේ වර්ක් අවුට් එකක් කරාම දවසම මූඩ් එක අප් වෙලා තියෙන්නේ - ඔළුවත් මාර නිරවුල්. 

ඒ ජිම් එකේ වෙලාව ඇත්තටම දවසට ආයෝජනයක්.

2. ඔය මොන පොර ටෝක් දුන්නත් supplement එකක් ගහන්නම වෙනවා වයසට යද්දී. මාත් මේ ලගදී දැනගත්තේ - ඉස්සර මමත් හිතං හිටියේ ඇග හදාගන්න නැත්නම් ෆුල් ස්පෝටි එකෙක් වෙන්න ඔය තරගවලට යන්න තමා supplement ගන්න ඕනේ කියලා. සෑහෙන්න පරක්කු වෙලා ඉගෙනගත්තේ මේ සප්ලිමෙන්ට් එකකින් කරගන්න පුළුවන් දේ - හැබැයි මේකෙන් එන ප්‍රතිඵල අතිවිශිෂ්ඨයි.

මම නම් whey protein එකක් ගහනවා වර්ක් අවුට් එක කරලා විනාඩි 30 ඇතුලත - දැන් මාස 6 ක විතර ඉඳන්. එක එක ගණං වලට එක එක රහට තියෙනවා whey protein (අරක්කු බෝතල් දෙකක ගානට තියෙනවා සමහර බ්‍රෑන්ඩ් - ඒක නිසා සල්ලි නෑ කියලා හිත රවට්ටගන්න එපා)

මේක නොගහා ව්‍යායාම කරාම වෙන්නේ, ඒක කරලා දවසක් හමාරක් යනකං නිකං හාමතේ වගේ. ඊලග දවසේ යන්න හිතෙන්නේ නෑ. ඔය වැඩිපුර දුරක් පීනුවාමත් මට ඔය සීන් එක තිබ්බා - නිකං දවසක් දෙකක් යනකං මන්ද පෝෂණේ වගේ පට්ට තෙහෙට්ටුයි. මොලේ වැඩ කරන්නෙත් නෑ.

හැබැයි ඉතිං ප්‍රොටීන් ශේක් එකක් බිව්වාම ආපහු පණ ගහලා එනවා - ආයේ ඊලග දවසේත් ව්‍යායාම කරන්න පුළුවන්.

මේ වර්ක් අවුට් කරන එක ෆුල් සස්ටේනබල් වැඩක් වෙන්නේ එතකොට - වැඩේ අල්ලං ඉන්න පුළුවන් මේ කාර්ය බහුලත්වයත් එක්ක.

(මම තව එකක් ගන්නවා - CREATINE කියන එක. සතියට දවස් 4-5 ක්. මේක ගැන තියෙන research කියවලා පොඩි ට්‍රයල් එකක් කරලා ගන්න ගත්තේ. Huberman Lab කියන YouTube චැනල් එකෙන් (https://www.youtube.com/@hubermanlab)  තමා මේක ගැන මුලින් දැනගත්තේ. මේකත් මට සෙට් - මේක ඇගට වගේම මොලේ ක්‍රියාකාරිත්වයට උදව් වෙන දෙයක්. මේකේ අතුරු ආබාධ නැති තරම් කියලා තමා තියෙන්නේ පර්යේෂණ වල - වකුගඩු කේස් එකක් නැත්නම්)

3. කෑම පාලනය - මම දැන් ගොඩක් දවස් වලට කන්නේ වේල් දෙකයි. උදේ 11 ට වගේ බ්‍රන්ච් එකක් ගන්නවා - උදේ දවල් කෑම දෙකම අල්ලලා.

රෑට කනවා හවස 5-6 වෙද්දී.

කන කෑම එක සෑහෙන්න වන්නකු එකට ලං කරලා හදලා දෙන්නේ අපේ නෝනා මහත්තයා ❤️

ෂෝට් ඊට්, කේක් - මේවා 100% නතර කරලා නෑ. එහෙම කරාම අල්ලං ඉන්න බෑ (අත්දැකීමෙන් කියන්නේ) - ස්ට්‍රෙස් එකටයි ඇරියස් එකටයි එකපාරම ඊට පස්සේ කලින්ටත් වැඩිය කන්න හිතෙනවා. 

පෘතග්ජන මිනිස්සු හින්දා මම නම් මේවා 80% වගේ අනුභවයෙන් වළකිනවා. 20% වගේ කනවා.

තව මම කරන දෙයක් තමා සමහර ඔය සීනි ගොඩක් තියෙන ඩෙසට් වගේ ඒවා රහ බලලා නතර කරනවා. එතකොට හිතට ලොකු දුකක් නෑ 😁

4.  විවේකය - මේකත් වැදගත් ව්‍යයාම වගේම. ව්‍යායාම දෙකක් අතර ව්වේකය - මේක ඇගට දෙන්නේ නැතුව කරන්න ගියාම කෙල වෙනවා.

අනික් එක හැමදාම ඔය එක්සයිස් කර කර ඉන්න බෑ එක දිගට  - ඉඳලා හිටලා පොඩි ජොලියක් දාන්න ඕනේ ඒකාකාරී වර්ක් අවුට් සීන් එකෙන්  මිදිලා. නැත්තං මේ වැඩේ සස්ටේනබල් වෙන්නේ නෑ - වටේ පිටේ තියෙන අනික් වගකීම්, ඩිජිටල් ලෝකේ ජීවිතය ගලාගෙන යන වේගයත් එක්ක. ඒක හින්දා චීට් ඩේස් - Cheat Days (ඕනෙම කෑමක් කන දවස්) එකක් දෙකක් සතියට තිබ්බාට අවුලක් නෑ.

ආ අන්තිම එක - මම Body Scaler එකක් ගත්තා. මේක නම් රුපියල් 5000 ට අඩුවෙන් ගත්තේ චීනේ ගියපු වෙලාවක - XIAOMI එකක්. මේකෙන් බලාගන්න පුළුවන් මගේ බර අඩු වෙද්දී ඒ බර අඩු වෙන්නේ මගේ මාංශපේශී (Muscle mass) වලින්ද නැත්නම් මේදයෙන් (fat mass) ද කියලා. මේක 100% නිවැරදි නැතුව ඇති (medical grade නෙවෙයි) - ඒ වුණාට මම යන්නේ හරි පාරෙද කියලා දළ අදහසක් ගන්න පුළුවන්. ඔය SS වල තියෙන්නේ scaler එකේ එන දත්ත.

ප.ලි. - ජිම් යන්න වෙලාවක් නෑ කියලා හිතෙනවා නම් ෆෝන් එකේ ස්ක්‍රීන් ටයිම් එකේ සතියකට ෆේස්බුක්, ඉන්ස්ටග්‍රෑම්, වට්ස්ඇප් වලට ගත කරලා තියෙන කාලය බලන්න - උත්තරේ එතන ඇති. වෙලාව නෑ කියලා එකක් නෑ!

#බණ්ඩා ජිම් ගියා වගේ #බණ්ඩා බීපු සප්ලිමෙන්ට්

රැල්ලට බයේ දුවමුද? සර්ෆ් කරමුද? - ලංකාවේ සාගර සුලන් බලය

ලංකාවේ වැඩියෙන්ම ඛනිජ තෙල් පාවිච්චි කරන්නේ මොකටද කියල ඇහුවොත් බොහෝ දෙනෙක් කියයි මේ උත්තර දෙකෙන් එකක්

1 - කර්මාන්ත
2 - විදුලි නිෂ්පාදනයට

හැබැයි හරි උත්තරේ මේ දෙකෙන් එකක්වත් නෙවෙයි. ලංකාවේ වැඩියෙන්ම ආනයනික ඛනිජ තෙල් පාවිච්චි කරන්නේ ප්‍රවාහනයට. ඔය පලවෙනි පින්තූරේ තියෙන දත්ත වලින් පෙනෙයි පහුගිය ටිකේ සලාක ක්‍රමේට වාහන වලට තෙල් දුන්නත් ප්‍රවාහනයට ගිහින් තියෙන තරම. ප්‍රතිශත විදියට ගත්තොත් තෙල් වලින් 30-35% යන්නේ ප්‍රවාහනයට. 30% වගේ භාවිතා කරනවා රටේ කර්මාන්ත.

දැන් එමු කියන්න ආපු ප්‍රධාන කාරණේට - ගිය මාසේ ලෝක බැංකුව වාර්තාවක් නිකුත් කලා - ශ්‍රි ලංකාවට සාගර සුලං බලය සංවර්ධනය කිරීමේ මාර්ග සිතියම. දැන් ඉතින් ලෝක බැංකු වාර්තා අපිට මොකටද කියල අහන්න එපා. වැඩිය අවධානයක් යොමු නොවුණාට මේ වාර්තාවේ තියෙනවා තෙල් නිධියකට එහා ගියපු ජාතික සම්පතක් ගැන - ලංකාව වටේ තියෙන මුහුදේ තියෙන සුලන් බලය. තෙල් නිධියක් වගේ නෙවෙයි - මේක හිදෙන්නේ නෑ ඉර පායනකන්. හැමදාම වැඩ අවුරුද්ද පුරාම - මොකද ලංකාවේ එක පැත්තක හුලන් හමන්නේ නැති කොට අනික් පැත්තේ හුලන් හමනවා.

ලංකාව වටේ මුදේ තියෙනවා ගිගාවොට් 56 ක මුහුදු සුලන් විදුලි බල ධාරිතාවක්.

හැබැයි ප්‍රයෝගික හේතු නිසා සහ වෙනත් සංකීර්ණතා නිසා මුළු ධරිතවයම සංවර්ධනය කරන්න බැරි වුනත් (වගුව 3.1 - තියෙනවා මේවට හේතු) - මේකෙන් 8% වගේ ඒ කියන්නේ ගිගාවොට් 5 වගේ භාවිතයට ගන්න පුළුවන් 2050 වර්ෂය වෙද්දී.

සංසන්දනාත්මකව ගත්තොත් ලංකාවේ දැනට තියෙන මුළු විදුලි බලාගාරවල එකතුව ගිගාවොට් 4 වගේ. සාමාන්‍යයෙන් අපේ ජාතික විදුලි ඉල්ලුම තියෙනෙන් ගිගාවොට් 2.8 වගේ. හිතාගන්න පුළුවන් නේ මේ අපි හිතන්නේ නැති කතා කරන්නේ නැති මහා සම්පතේ වටිනාකම?

හරි ආපහු ප්‍රවාහනයට - ඉස්සෙල්ල කිව්වා නේ ලංකාවේ වැඩිම ආනයනික ඛනිජ තෙල් පාවිච්චි කරන්නේ ප්‍රවාහනයට කියලා.

ගමනාගමනය කියන්නේ හරි වේගයෙන් Electrify වෙන අංශයක් - මේක මම හොඳටම දැක්කා චීනේ ඉන්නකොට මේ අවුරුද්දේ අප්‍රේල් මාසේ. මම චීනේ ප්‍රාන්ත 2 ක කරක් ගහද්දි නැගපු එක ටැක්සි එකක්වත් තෙල් වලින් දුවන එකක් තිබ්බේ නෑ. ඔක්කොම ඉලෙක්ට්‍රික් කාර්.

තව මම චීනේදී දැක්කා NEO කියලා කාර් බ්‍රෑන්ඩ් එකක් - මේකේ තියෙන්නේ swappable බැටරි. මේකේ සංකල්පය තමා කාර් එක අයිතිකාරයා කොපි එකක් බොද්දී කාර් එකේ බැටරි එක මාරු කරලා දෙනවා චාජ් වෙලා තියෙන තව බැටරි එකකින්. මේ NEO කාර් එකක් ගත්තම මාසෙට බැටරි swap 4ක් දෙනවා නොමිලේ - අවුරුදු 10ක කාලෙකට.

මේ අවුරුද්දේ මුල කාර්තුවේ ඉතිහාසේ ප්‍රථම වතාවට වාහන අපනයනයෙන් ලෝකේ දෙවෙනි තැනට පත් වුණා - පලවෙනියා වුණේ චීනේ. මේකට හේතුව විදුලි කාර් - ඔව් චයිනීස් ඉලෙක්ට්‍රික් කාර්.

ලෝකේ තියෙන ප්‍රශ්න වගේම උත්තරත් වෙනස් වෙනවා හරිම වේගෙන් - ලංකාව වගේ රටකට බෑ ට්‍රෙන්ඩ් හදන්න. අපි වගේ පුංචි රටවල් වලට පුළුවන් භය නැතුව ලෝකේ තියෙන ට්‍රෙන්ඩ් එක්ක ගිහින් - ඒ ඒ අවස්ථාවල්වල පල හරියට නෙළාගන්න. ඒක කරන්න ඔය "වද වෙයි" "අන්තර් ජාතික කුමන්ත්‍රණ" වගේ කියලා රට වහං බය වෙලා ඉඳලා හරියන්නේ නෑ. ලෝකෙට යන්න ඕනේ භය නැතුව - මේ ප්‍රවාහනය විදුලිකරණය වීමත් ඒ වගේ.

දැන් ඉතිං හිතෙයි ඔය තරම් සුලං වලින් විදුලි බලය හදන්නේ කොහොමද කියලා. ඒකට තමයි අළුත් තාක්ෂණය එක්ක භය නැතුව වැඩ කරන්න පුළුවන්, හිතන්න පුළුවන් ඉංජිනේරුවෝ ඕනේ. අඤී අපිට බෑ - තාම ඔය තාක්ෂණය mature මදි වගේ යල් පැනපු කතා කියලා රටකට ගොඩ යන්න බෑ.

මේ ලෝකේ බලශක්තිය සහ ශක්තිය - ඉතා වේගයෙන් වෙනස් වෙනවා. මේ ක්ශේත්‍රයේ තියෙන ප්‍රශ්න වගේම උත්තරත්. දැනටමත් මේ බලශක්ති ඉල්ලුම සැපයුමේ අභියෝග ජයගන්න පාවිච්චි කරන්නේ - AI සහ Machine Learning.

අපිට රටක් විදිහට මේ වෙලාවේ තෝරාගැනීම් දෙකක් තියෙනවා
1 - රැල්ල එද්දී එකට බයේ දුවන එක
2 - රැල්ලේ සර්ෆ් කරන එක

මම නම් කැමති දෙවෙනි එකට - මොකද පලවෙනි එක sustainable නෑ. සමහර රැලි එනවා අපිට ඒකෙන් දුවාගන්න බෑ - රැල්ලේ වේගය වැඩියි අපේ වේගයට වැඩිය. රැල්ලෙන් බේරිලා දුවන්න ගියාම වෙන්නේ රැල්ලට යට වෙන එක - යට වෙලා ඇට කටු කැඩෙන එක.

අන්තිම පින්තූරේ - අඩි 100 උස රැල්ලක් සර්ෆ් කරන කාන්තාවක්. මේක ගැන documentary තිබ්බා netflix එකෙත්.

දත්ත සහ මූලාශ්‍ර - ශ්‍රී ලංකා මහා බැංකුව, ජාතික ශක්ති වාර්තාව - සුනිත්‍ය බලශක්ති අධිකාරිය, ලෝක බැංකුව

#කතා කරන දත්ත #පාර කියන දත්ත

අසමත් රාජ්‍ය/රාජ්‍ය සේවකයා සහ සිවිල් පුරවැසියාගේ වගකීම

 අසමත් රාජ්‍ය/රාජ්‍ය සේවකයා සහ සිවිල් පුරවැසියාගේ වගකීම!

මේ සිදුවුණ දේට ඔය කොළඹ නගර සභාවටයි ඒකෙ ගස් කපන සැට් එකටයි බැණලා හිත හදාගන්න එකට මම නම් සෑහෙන්න විරුද්ධයි. 

මේ වගේ සිද්ධි සිදුවෙන්න එක ප්‍රබලම හේතුවක් තමා අපේ මිනිස්සු මේ වගේ දේවල් ඉවසන්න, දරාගෙන ඉන්න (tolerate කරන්න) පුරුදු වෙලා ඉන්න එක. මේකට අදාළ රාජ්‍ය සේවකයාටම වගකීම දෙන්න බෑ  - සාමූහික වගකීමක් තියෙනවා රටේ මිනිස්සුන්ගේත්. 

අනේ පව්, කවුරු හරි දරු පවුලක් තියෙන කෙනෙක්ගේ රස්සාව නේ, ඔය කවුරු හිටියත් ඔහොම වෙනවා, මේක අපේ කරුමේ - මේ වගේ දේවල් හිතට කියාගෙන මිනිස්සු මේවා ඉවසන්න දරාගෙන ඉන්න පුරුදු වෙලා තියෙනවා. මේ සිද්ධි වලට වග වෙන්න ඕනේ අයට නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන්න, එහෙම නීති නැත්නම් නීති හදන්න සමාජ කතිකාවතක් හදන්න - මේවා සිවිල් සමාජයේ වගකීම්. 

අදාළ නිලධාරීන් රාජකාරිය පැහැර හැරලා තියෙනවාද? එහෙම නම් ඒ නිලධාරීන්ට විරුද්ධව ගත්ත ක්‍රියාමාර්ග මොනවද? එහෙම නිසි විනය ක්‍රියාමාර්ග ගත්තේ නැති වෙලාවට ආණ්ඩුවට, තමන්ගේ මහජන නියෝජිතයාට බල කරන්න නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන්න - මේ වගේ දේවල් වලට අපේ සාමාන්‍ය ජනයා යොමු වෙනවා ඉතාමත් අඩුයි. ඔය "පවු නේ" "අපේ කරුමේ" "මැරිච්ච එකාට ආයේ පණ ගන්න පුළුවන් යෑ - වුණ දේ වුණා" වගේ මෝඩ සංකල්ප ටිකක් ඔලුවට දාගෙන ආතල් එකේ (ෆැන්ටසි ලෝකේ) ඉඳලා හැමදාම වැලලෙනවා මේ වගේ මොනවා හරි දෙයක් වුණාම 

මේ ලඟදි දවසක වැඩ මුළුවකදී මට හම්බ වුණා ඔය ලන්ඩන්වල තියෙන විදුලිය නියාමනය කරන ආයතනයේ (utility regulator) ලොක්කෙක්. මිනිහා කිව්වා දැන් අවුරුදු 20 කට විතර කලින් ලන්ඩන් නගරයෙන් 15% වගේ ප්‍රමාණයකට විනාඩි 30ක කාලයක් වගේ විදුලිය නැති වුණ සිදුවීමක් - ඒ පොඩි වෙලාවට විදුලිය නැති වුණ එක මිනිස්සු ලේසියට ගත්තේ නැහැල්ලු. මිනිස්සු පුදුම විදිහට ඒකට තරහා අරන් එකට වගකිව යුත්තන් හොයන්න, නීතිය ක්‍රියාත්මක කරන්න, ඒ වගේම මේ වගේ එකක් නොවෙන්න බල කරලා තියෙනවා විදුලි සපයන සමාගමට වගේම විදුලි නියාමන ආයතනයට, ඇමතිට වගේම අගමැතිටත්. දැන් ඒ අයගේ විදුලිය තියෙන කාළය 99.999% වගේ. මේ සිද්ධියෙන් විදුලිය නැති වෙලා තියෙන්නේ පාරිභෝගිකයින් ලක්ෂ දෙකහමාරකට වගේ (ලන්ඩන් නුවර මිනිස්සු ඉන්නවා මිලියන 9 වගේ) - ඒ වගේම මෙහෙම ලොකු විදුලිය බිඳ වැටීමක් (partial blackout) එකක් ඊට කලින් වෙලා තියෙන්නේ 1987 (අපි මොන්ටිසෝරි යන කාලේ). 

දැන් ලංකාවට එමු - ලංකාවේ මුළු රටේම (මිලියන 20 ක් මිනිස්සුන්ගේ) විදුලිය නැති වෙන සිදුවීම් කීයක් වෙලා තියෙනවද අපේ ජීවිත කාලේ?

දැන් ලංකාවේ එහෙම සිද්ධි වුණාම නිලධාරීන් කීයකට විරුද්ධව විනය ක්‍රියාමාර්ග අරන් තියෙනවද? අඩුමගානේ වැඩ තහනම් කිරීමක්වත්? ඔහොම මිනිස්සු කොච්චර මැරිලා ඇත්ද - කුණු කන්දට යට වෙලා, නිසි ප්‍රමිතියට නැති බෙහෙත් දීලා, ශල්‍යාගාරයට විදුලිය නැති වෙලා, ප්‍රධාන පාරවල්වල තියෙන වලවල් වලට වැටිලා?

සිවිල් සමාජයක් වුණාම මේ වගේ දෙයක් වුණාම නිකං දේශපලකෙයෙක්ට, ආණ්ඩුවේ වැඩ කරන කීප දෙනෙක්ට බැණලා හිත හදාගෙන වැඩක් නෑ - ඒ දේ සිදුවුණේ කාගේ හරි නිලධාරියෙක්ගේ හෝ නිලධාරී කණ්ඩායමකගේ වගකීම් පැහැර හැරීමක්, රාජකාරිය නිසි පරිදි නොකිරීමක් නිසා ද කියලා හොයලා බලලා ඒ අයට විරුද්ධව නීතිය ක්‍රියාත්මක වුණාද? මොනවද ඒ අයට ගත්ත ක්‍රියාමාර්ග කියලා හොයලා බලලා එහෙම වෙලා නැත්තන් ඒකට බල කරන එක සිවිල් සමාජයේ වැඩක් වගේම වගකීමක්. 

"අපි ආස කරන සමාජය අහසින් පාත් වෙන්නේ නෑ - ඒක අපිම හදාගන්න ඕනේ"

විෂය ප්‍රවීණයෙක් වෙන්න ඒ පිලිබඳ සහතිකයක් තිබිය යුතුමද?

ලෝකේ තියෙනවා "Autodidacticism" කියලා සංකල්පයක්. මේකෙන් කියන්නේ structured learning එහෙමත් නැත්තං formal learning - ඒ කියන්නේ ඒ විෂය උගන්වන ගුරුවරයෙක් ගාවට නැත්නම් ඒ විෂය හදාරන්න පාඨමාලාවක් (උපාධියක් නැත්නම් ඩිප්ලෝමාවක්) තියෙන තැනකට යන්නේ නැතුව තනියම ඉගෙන ගන්නවා. මේකට කියනවා self taught එහෙමත් නැත්තන් තමන් විසින් ස්ව අධ්‍යනය කරපු පුද්ගලයෙක් "Autodidact" කෙනෙක් කියලා. 

 අපේ රටේ මිනිස්සුන්ගේ ලොකු මිත්‍යා මතයක් තියෙනවා යමෙක් යම් විෂයක් ගැන කතා කරන්න ලියන්න නම් ඒ මනුස්සයා ඒක ගැන ආචාර්ය උපාධියක්, මහාචාර්ය පදවියක් නැත්නම් අඩුම ගානේ උපාධියක්වත් නැත්නම් ඒ විෂය ගැන කතා කරන්න බෑ කියල. මේක සම්පුර්ණයෙන්ම වැරදි මතයක් වගේම මිනිස්සුන්ගේ පරිකල්පනය, අදහස් ප්‍රකාශ කිරීම නතර කරන දෙයක්. ලෝකේ ගත්තම ඉතිහාසේ හිටපු පතාක යෝධයෝ බොහොමයක් මේ ගණයට අයත්. ලියනාඩෝ ඩා වින්චි ගෙන් පටන් ගත්තම තෝමස් අල්වා එඩිසන්, නිකොලා ටෙස්ලා, ඒබ්‍රහම් ලිංකන්, ජේම්ස් වොට්, රයිට් සහෝදරයෝ - මේ හැමෝම තමන්ගේ ප්‍රවීණ විෂය self taught. කොහොමත් මේ මිනිස්සු ඒ කාලේ තිබ්බ විශ්ව විද්‍යාලෙකට ගියත් (යන්න ලැබුණා කියලා උපකල්පනය කරොත්) - ඒ කාලේ ලෝකේ ඒ විෂය සම්බන්ධයෙන් තිබ්බ අවබෝධය සහ සොයාගැනීම් මේ අයගේ දැනුමට පහලින් තිබ්බේ. මොකද මේ හැම කෙනාම තමන්ගේ විෂය ක්ෂේත්‍රයේ එතෙක් සොයා නොගත් දැනුමක් හොයාගෙන ලෝකෙට දායාද කරලා දීපු මිනිස්සු. 

 උදාහරණයක් විදියට නිකොලා ටෙස්ලා ගත්තොත් - අපි ජීවිතේ හැමදාම පාවිච්චි කරන ප්‍රත්‍යවර්ථ තෙකලා විදුලිය (3 phase alternative current), induction motor (වතුර පොම්පේ, විදුලි පංකාවේ ඉඳන් කර්මාන්ත ශාලාවල තියෙන මෝටර් වලින් 90% කට වඩා තියෙන්නේ මේ මොටරේ) වගේ දේවල් හොයාගත්ත මේ මහා විද්‍යාඥයා විදුලි ඉංජිනේරු විද්‍යාව පිලිබඳ උපාධියක් නැහැ. මොහුගේ මුලින් ලොක්කා වුණ තෝමස් අල්වා එඩිසන් වුණත් විශ්ව විද්‍යාලෙකට ගිහින් විදුලි ඉංජිනේරු විද්‍යාව හදාරලා නැහැ. කොටින්ම කිව්වොත් ඉස්කෝලේ ගිහින් තියෙන්නෙත් පොඩි කාලයක් - එඩිසන්ගේ අම්මා තමා එයාට මුල කාලේ උගන්වල තියෙන්නේ. 

ඇත්තටම මේ මිනිස්සු දෙන්නා ලංකාවෙ ඉපදිලා ඔය කියන සොයාගැනීම් කරා නම් ලොකු ප්‍රශ්නයක් වෙන්න තිබ්බා - "අපෝ ඔය ඩිග්රි එකක්වත් නැති මනුස්සයා හදපු දේවල් අපි කොහොමද පාවිච්චි කරන්නේ " වගේ බොළඳ තර්ක එන්න තිබ්බා අපේ සමාජෙන් සහ ඒ විෂය පිලිබඳ ප්‍රමාණික උගත්තුන්ගෙන්. 

 ලෝකේ හොඳම පර්යේෂනකරු (experimentalist) වගේම විදුලි ඉංජිනේරු විද්‍යාවේ පියා කියල හඳුන්වන මයිකල් ෆැරඩේ වුනත් ලෝක ප්‍රසිද්ධ autodidact කෙනෙක්. ලෝකේ ගොඩක් වෙලාවට ඉස්සරහට ගියේ මෙන්න මේ autodidact ලාගෙන්. ඕනෙම මනුස්සයෙක්ට පුළුවන් ඕනෙම විෂයක් ගැන ගැඹුරින් හදාරන්න තනියම වගේම ඒ විෂය පිළිබඳව ප්‍රවීනයෙක් (expert) කෙනෙක් වෙන්න. ඉතින් තමුන් formal education එකක් ගත්ත නැති දෙයක් පිළිබඳව යම් කෙනෙක් ස්වයං අධ්‍යනයක් කරලා යමෙක් ඒ ගැන කතා කරනවා නම් ඒ ගැන ලියනවා නම් - ඒ මනුස්සයා කතා කරන විෂය කරුණ විතරක් විවාදයට, ප්‍රශ්න කිරීමට ගන්න. නැතුව ඒ පුද්ගලයාගේ ඒ විෂය සම්බන්ධව තියෙන උපාධිය, ආචාර්ය උපාධිය ගැන හොයන්න යන්න, ඒ සහතික පත්‍ර නෑ කියල අර කියන දේ හාස්‍යයට ලක් කරන්න යන්න එපා. කතා කරන විෂය කාරණේ විතරක් විවාදයට ගන්න - අභියෝගයට ලක් කරන්න.

බ්ලැක් අවුට් (Blackout) එකක් කියන්නේ මොකක්ද?

සමහරු අහලා  එවලා  තිබ්බා blackout එකක්  වෙන්නේ කොහොමද  කියලා සහ  පහුගිය  සඳුදා රටේ විදුලි පද්ධතියට මොකද වුණේ  කියල. මේ ක්‍රියාවලිය ටිකක් සංකීර්ණ ක්‍රියාදාමයක්  වුණත් සුපුරුදු පරිදි  සරලව විස්තර කරන්න කරන උත්සහයක් මේ. ටිකක් හෙමීට  කියෙව්වොත්  මේ ලියල  තියෙන  දේ  ඕනෙම කෙනෙක්ට  තේරුම් ගන්න පුළුවන්  කියලා  මම හිතනවා. 

විදුලි පද්ධතියක බ්ලැක් අවුට් (Blackout) එකක් කියන්නේ මොකක්ද?

රටක තියෙන මුළු විදුලි පද්ධතියම බිඳ වැටිලා මුළු රටටම විදුලිය නැති වීමට කියනවා blackout එකක් කියලා  කියනවා - පුර්ණ අන්ධකාරයක් කියන තේරුම ඇතුව. මේක සිද්ධ  වෙන්නේ  පද්ධතියේ  ආරක්ෂාව  තහවුරු  කරන්න තියෙන  විදුලිබල  ආරක්ෂණ  පද්ධතිය  (power system protection system) එක ක්‍රියාත්මක වීමෙන්. ඇත්තටම  පද්ධතියේ  ඇතිවන  හානිදායක  තත්වයකින්  විදුලි  පද්ධතියේ  ඇති  අංගෝපාංග බේරා ගැනීමට වගේම, පද්ධතියේ සැබෑවටම වරදක් නොමැති වෙලාවක ආරක්ෂණ පද්ධතියේ  ඇති වන දෝෂයක් නිසා (malfunctioning) ආරක්ෂණ  පද්ධතිය ක්‍රියාත්මක වෙලාත් මේ දේ සිද්ධ වෙන්නත් පුළුවන්. 

ග්‍රිඩ් උප පොලක්  කියන්නේ මොකක්ද?

සරලව කිව්වොත් ග්‍රිඩ් උප පොලකින් වෙන්නේ  ලංකාවේ විදුලි පද්ධතියේ  (මේක ඇත්තටම කිව්වොත් ජාලයක් - එකට එකක් සම්බන්ධයි) අන්තර් සම්බන්ධතාවය තබාගැනීම. මේවායේදී අවකර සහ අධිකාර පරිණාමක මගින් (පරිණාමක - ට්‍රාන්ස්ෆොර්මර් ) විවිධ වෝල්ටීයතා ඇති අනු පද්ධති සම්බන්ධ කරනවා. පහත ඡායාරූපය  - ලංකාවේ විදුලි සම්ප්‍රේෂණ ජාලයේ සිතියම.

ලංකාවේ විදුලි සම්ප්‍රේෂණ පද්ධතියේ සිතියම (මූලාශ්‍රය - https://www.ceb.lk/transmission/en)

 

වාලච්චේන ග්‍රිඩ් උප පොල  (මූලාශ්‍රය - http://powermin.gov.lk/english/wp-content/uploads/documents/Performance_2014_and_Programmes_2015_english.pdf)

අගෝස්තු 17 වන සඳුදා ලංකාවේ විදුලි පද්ධතියේ මොකක්ද වුනේ?

පස්වරු 12.30 ට පමණ කෙරවලපිටිය ග්‍රිඩ් උප පොලේ 220kV පද්ධතියේ(වෝල්ට් දෙලක්ෂ විසිදාහක් (220,000) සන්නයනය කරන පද්ධතියක් - සංසන්දනයට ඔබේ නිවසේ විදුලි සැපයුමේ ඇත්තේ වෝල්ට් 230 පමණි) නඩත්තු කටයුත්තක් කරමින් තිබුණු අතර  මෙසේ නඩත්තු කටයුතු කරන විට ආරක්ෂණ පියවරක් ලෙස පද්ධතියෙන් විසන්ධි කරන මේ ඉහල විභවයක ක්‍රියාත්මක වන සජීවී සන්නායක (live conductor) භූගත කිරීම (earth කිරීම) සාමාන්‍ය ආරක්ෂණ පිළිවෙලකි. 

 මේ නඩත්තු කටයුත්ත අවසන් කොට නැවතත් පද්ධතියට සමබන්ධ කිරීමට කටයුතු කිරීමේදී “අමතක වීමකින්” භූගත (earth) කොට තිබු බස් බාර් (busbar) එකක් භූගත කිරීම විසන්ධි කිරීමකින් තොරව නැවතත් බලගැන්වීමට (energize) එනම් පද්ධතියට සම්බන්ධ කිරීමට උත්සාහ කිරීමක් සිදුව ඇත. මෙසේ සම්බන්ධ කිරීමේදී සජීවී (live busbar) සන්නායක තුනක්  (තෙකලා විදුලි පද්ධතියක මෙවැනි සජීවී සන්නායක තුනක් පවතී) භූගත වීමකට ලක්වී three phase to ground fault ලෙස විදුලි ඉංජිනේරු විද්‍යාවේදී හඳුන්වන ආකාරයේ දෝෂයක් සිදුවී ඇත.

(busbar එකක් යනු විදුලි පැනලයක් තුල ඇති විදුලිය සන්නයනය කරන ලෝහයෙන් සැදී තීරුවක්)

මෙසේ සජීවී සන්නායකයක් (live conductor or phase conductor) භූගත වූ විට ඉහල විභාවයක (වෝල්ට් 220,000ක) ඇති මේ සන්නායකය, ශුන්‍ය විභාවයක ඇති පොළොවට විශාල ධාරාවක් ගමන් කරන්න පටන් ගනී. මෙසේ විශාල ධාරාවක් සැලකිය යුතු කාලයක් පද්ධතිය හරහා ගමන් කිරීම පද්ධතියට හානිකරයි. 

 ඒ නිසා මෙවැනි සිද්ධියක් වූ විට පද්ධතිය ආරක්ෂා කිරීමට ඇති ආරක්ෂණ පද්ධතියේ  (protection system) ඇති protection relay නමැති උපකරණය මෙවැනි  වරදක් (earth  fault) ඇති බව හඳුනාගෙන මෙම කොටස පද්ධතියෙන් ඉවත් කිරීමට ක්‍රියාත්මක වේ (fault isolation). 

මෙම ආරක්ෂණ පද්ධතියේ අයිති කාර්ය නම් මෙවැනි දෝෂයක් සිදු වූ විට පද්ධතියේ එම දෝෂ සහිත කොටසට හානියක් වීමට පෙර විදුලිය විසන්ධි කොට පද්ධතියට පුර්ණ හානියකට පත්වීමෙන් වලක්වා ගැනීමත්, දෝෂයක් නොමැති පද්ධතියේ අනෙක් කොටස් මෙම දෝෂයෙන් බලපෑමට පත්වීමට වලක්වා ගැනීමත්ය. 

ජාතික විදුලි පද්ධතියක මෙවැනි ආරක්ෂණ පද්ධති විවිධ මට්ටමින් (levels) වලින් ක්‍රියාත්මක වේ. විවධ මට්ටම් වල ආරක්ෂණ පද්ධති තිබීමේ ප්‍රයෝජනය  නම් දෝෂයක් ඇති වූ විට පද්ධතියට අඩුම  බලපෑමක් ඇති කරමින් එම දෝෂ සහිත කොටස පමණක් පද්ධතියෙන් ඉවත් කිරීමට කටයුතු කිරීමටය.

මෙය සරල උදාහරණයකින් පැහැදිලි කළහොත් ඔබේ ඇඟිල්ලක පුරුකක් අසාදනය වී සුව කිරීමට නොහැකියි තීරණය කළහොත් වෛද්‍ය වරයා ඇඟිල්ලේ පුරක ලඟින් කපාදමා ඔබේ අත බේරා ගනු ඇත. ඒ ආකාරයෙන්ම විදුලි පද්ධතියේ ඇති ආරක්ෂණ පද්ධතිය දෝෂයක් වූ විට දෝෂ සහිත සුළු කොටස පමණක් පද්ධතියෙන් කපාදමා දෝෂ රහිත කොටස බේරා ගනී. Blackout එකක් සමාන වන්නේ ඇඟිලි පුරුකේ ඇති අසාධනය අත පුරාම ඔඩු දුවා මුළු අතම උරහිස අසලින් විච්චේදනය කිරීමට සිදුවීමය.

ඉහත විස්තර කල පරිදි මෙගාවොට් 130 ක විදුලි සැපයුමක් හසුරුවමින් සිටි කෙරවලපිටිය ග්‍රිඩ් උපපොළ (220,000 වෝල්ට් විභාවයක  ඇති පද්ධතිය) එහි ආරක්ෂණ පද්ධතිය ක්‍රියාත්මක වී ජාතික විදුලි පද්ධතියෙන් ඉවත් කර ගන්නා ලදී. මෙය  මෙලෙස දීර්ඝ  ලෙස  විස්තර  කලත්  මේ  මුළු  සිදුවීමම සිදුවීමට එනම්  දෝෂය ඇති වූ අවස්ථාවේ සිට  ග්‍රිඩ්  උපපොළ  පද්ධතියෙන්  ඉවත්වීමට  ගත  වුයේ  මිලි තත්පර 160 ක කාලයකි (එනම්  තත්පරයෙන්  1/1000 ක  කොටස්  160 ක් වැනි සුළු කාලයකි). 

මෙසේ කෙරවලපිටිය ග්‍රිඩ් උපපොළ පද්ධතියෙන් ඉවත් වෙන අවස්ථාවේ ජාතික විදුලි පද්ධතියේ මෙගාවොට් 2100 ක ධාරිතාවක් හසුරුවමින් තිබිණ. මෙම උප පොළ පද්ධතියෙන් ඉවත්වූ විට මෙගාවොට් 130 ක ඉල්ලුමක් පද්ධතියෙන් විසන්ධි වී ගියේය. එනම් මුළු පද්ධති ධාරිතාවෙන් 6% ක ප්‍රමාණයක් - සාමාන්‍යයෙන් විදුලි පද්ධතියකට පද්ධති මෙවැනි ප්‍රතිශතයක ක්ෂණික විචල්‍යතාවයක් දරාගැනීමට හැකියාව ඇත.

ඉහත සිදුවීම සිදුවී මිලිතත්පර 200 කට පසු (එනම් කෙරවලපිටිය ග්‍රිඩ් උපපොලේ මුල් දෝෂය ඇති වී මිලි තත්පර 360 කට පසු), නොරොච්චෝලේ ලක්විජය තාප විදුලි බලාගාරයේ අංක1 ජනන යන්ත්‍රයේ ආරක්ෂණ පද්ධතිය ක්‍රියාත්මක වී එම විදුලි ජනකය පද්ධතියෙන් ඉවත් කරගැනීමට කටයුතු කරගැනීමට වුනි. ඉහත සිද්ධිය නිසා මෙසේ මේ අවස්ථාවේ නොරොච්චෝලේ විදුලි බලාගාරයේ ආරක්ෂණ පද්ධතිය ක්‍රියාත්මක වීම සිදු නොවිය යුත්තක් වන අතර යම් තාක්ෂණික දෝෂයක් හෝ ආරක්ෂක පද්ධතියේ වැරදි සැකසුමක් නිසා සිදුවන්නට ඇතැයි අනුමාන කල හැක. (මෙය අනුමානයක් පමණක් වන අතර මේ සම්බන්ධ කමිටු වාර්තාව එලි දැක්වූ විට පසුව වැඩි විස්තරයක් දැමීමට බලාපොරොත්තු වෙනවා.)

මෙය තවත් පැහැදිලි කළහොත් 220kV සම්ප්‍රේෂණ රැහැන් හරහා නොරොච්චෝලේ ගල් අඟුරු බලාගාරයත් කෙරවලපිටිය ග්‍රිඩ් උප පොලත් අතර මැද කොටුගොඩ, වේයන්ගොඩ සහ නව හලාවත (new chillaw) යනාදී උපපොළවල් තුනක් ඇති අතර මේ එක එකෙහි වෙන වෙනමම පද්ධති ආරක්ෂණ පද්ධති ඇත. එබැවින් මේ එක් ග්‍රිඩ් උපපොලක වත්  ආරක්ෂණ පද්ධති ක්‍රියාත්මක නොවී කෙරවලපිටිය ග්‍රිඩ් උප පොලෙහි ඇති වූ දෝෂයක් නිසා නොරොච්චෝලේ බලාගාරය පද්ධතියෙන් විසන්ධි වීම  (ට්‍රිප්වීම) සිදු නොවිය යුත්තක් නමුත් සිදු වී ඇත. 

මෙසේ එක් වරම මෙගාවොට් 300 ජනනය කරමින් පැවති අංක 1 ජනන යන්ත්‍රය පද්ධතියෙන් ඉවත්වීමත්  සමග ඇතිවූ පද්ධතියේ කැළඹීමත් සමග ජනන යන්ත්‍ර අංක 2 සහ 3 හි ආරක්ෂණ පද්ධති ක්‍රියාත්මක වී එම යන්ත්‍ර තුනත් පද්ධතියෙන් ඉවත් කරගැනිණ.

මෙම ජනන යන්ත්‍ර 3 හි ජනන ධාරිතාව මෙගාවොට් 900 වන අතර බලාගාරයේ අභ්‍යන්තර පරිභෝජනයට විදුලිය ගෙන, ජාතික විදුලි පද්ධතියට මෙගාවොට් 810 ක ධාරිතාවක් මේ අවස්ථාවේ සපයමින් තිබිණ. මෙසේ එක් වරම මෙගාවොට් 2100 ක පද්ධතියකින් මෙගාවොට් 810 ක එනම් 38% ක ජනන ධාරිතාවක් (generation capacity) ඉවත් වුවත්, පද්ධතියේ ඉල්ලුම (electricity demand) එක අඩු වන්නේ නැත. ජාතික විදුලි පද්ධතිය පවතින්නේ ඉල්ලුමට සමාන සැපයුමක් සැම විටම ලබාදෙමින් පද්ධතිය සමතුලිතතාවයේ පවත්වා ගනිමිනි - මෙම සමතුලිතතාවය පවත්වාගන්න කාර්යය කරන්නේ System Control  Centre (SCC)  හෙවත් පැලවත්තේ පිහිටා ඇති ලංකා විදුලි බල මණ්ඩලයේ  පද්ධති පාලන මධ්‍යස්ථානයෙන්. මෙසේ පද්ධතියේ ඉල්ලුමට සරිලන විදුලි සැපයුමක් බලාගාර වලින් ලබාදීමට අසමත් වූ විට ඉතාමත් ක්ෂණිකව පද්ධතියේ සංඛ්‍යාතය (frequency) සාමාන්‍යයෙන් පවතින හර්ට්ස් 50 න් පහල බැසීමට පටන් ගනී. මේ වෙලාවට පද්ධතිය මේ තත්වයෙන් බේර ගන්න SCC එකෙන් සාමාන්‍යයෙන් කරන්නේ පද්ධතියේ කොටසක් විසන්ධි කොට (රටේ කොටසකට විදුලිය කපාහැර) ඉල්ලුම අඩුකොට නැවතත් පද්ධතියේ ඉල්ලුමට සැපයුම සමාන කොට අස්ථාවර වූ පද්ධතිය ස්ථාවර කර ගැනීමටය. නමුත් මෙසේ පද්ධතියේ විශාල ජනන යන්ත්‍ර තුනක් ඉතා සුළු කාලයකදී පද්ධතියට අහිමි වූ විට මේ සිදුවන ක්‍රියාවලිය SCC එකේ පාලනයෙන් මිදී යනවා.

එවිට පද්ධතියේ සංඛ්‍යාතය තවත් අඩු වෙද්දී රටේ අනික් විදුලි බලාගාර වල ආරක්ෂණ පද්ධති ක්‍රියාත්මක වී එම ජනන යන්ත්‍රවල ආරක්ෂාව සඳහා එම ජනන යන්ත්‍ර පද්ධතියෙන් ඉවත් කර ගැනීමට ස්වයන්ක්‍රීයව ක්‍රියාත්මක වෙනවා. මෙයට හේතුව වන්නේ මේ විදුලි ජනන යන්ත්‍ර නිපදවා ඇත්තේ 50Hz (හර්ට්ස් 50) පමණක් ක්‍රියාත්මක වීමට අතර ඊට වැඩි හෝ අඩු සංඛ්‍යාතයක ක්‍රියාත්මක වීමෙන් ඒවාට හානි සිදුවන බැවින්. එය වැලක්වීමට සමස්ත විදුලි පද්ධතියේ සංඛ්‍යාතය වෙනස් වන විට එක් එක් ජනක යන්ත්‍රයේ ඇති ආරක්ෂණ පද්ධති ක්‍රියාත්මක වේ. මෙසේ එකක් පසුපස එකක් ලෙස විදුලි බලාගාර පද්ධතියෙන් ස්වයංක්‍රීයව ඉවත් වීමට පටන් ගෙන මුළු විදුලි පද්ධතියම පාලනයෙන් ගිලිහී ගොස් ආපසු හැරවිය නොහැකි ලෙස බිඳ වැටීමට පටන් ගනී. 

මෙසේ කෙරවලපිටිය ග්‍රිඩ් උපපොලෙන් සහ නොරොච්චෝලේ බලාගාරයෙන් පටන් ගත් ක්‍රියාවලිය දාමයක් ලෙස ක්‍රියාත්මක වී සියලු බලාගාර පද්ධතියෙන් ඉවත් වී ලංකාවේම විදුලි පද්ධතිය බිඳ වැටුණි - එනම් blackout නමැති සංසිද්ධිය සිදුවී මුළු ලංකාවටම විදුලිය නැති වුණි!

මෙහෙම බිඳ වැටුණු පද්ධතිය නැවත යථා තත්වයට ගෙන එන්නේ කොහොමද කියලා ඊළඟ දවසේ කතා කරමු. ගිය සඳුදා රටේ විදුලි පද්ධතියේ ඇති වූ සිද්ධිය ගැන ඔබ යම් අවබෝධයක් ලබාගන්න ඇතැයි සිතනවා!

ප.ලි - තවමත් මේ ගැන නිල වාර්තාවක් නිකුත්කොට නොමැති බැවින් අදාළ වගකිවයුතු නිලධාරීන් විසින් විටින් විට මාධ්‍ය වලට කරන ලද ප්‍රකාශ ඇසුරෙන් ඉහත සටහන ලියා  ඇත. නිල වාර්තාව නිකුත් වූ විට වඩාත් යාවත්කාලීන විස්තරයක් නිකුත් කරන්න බලාපොරොත්තු වෙනවා.

CEB  පද්ධති පාලන මධ්‍යස්ථානයේ දසුනක් (මූලාශ්‍රය - http://www.colombopage.com/archive_18A/May17_1526533727CH.php)

පැලවත්තේ පිහිටි නව විදුලි පද්ධති පාලන මධ්‍යස්ථානය එවක සිටි ජනාධිපති විසින් විවෘත කල අවස්ථාව (මැයි 16, 2018)

GMOA එක විසින් ලංකාවේ කොරෝනා පැතිරීම සම්බන්ධයෙන් කල අනාවැකිය නිවැරදිද?

මේ සම්බන්ධයෙන් FactCheck වෙබ් අඩවියේ දක්වන ලද ඉංග්‍රීසි ලිපියේ සිංහල අනුවාදයක් මම තව මිතුරන් කිහිප දෙනෙකු සමග ආරම්භ කරන ලද බ්ලොග් අඩවියේ පල කොට ඇත.

මෙහි සිංහල අනුවාදය කරන ලද්දේ මවිසින් බැවින් පෙනෙන නොපෙනෙන බ්ලොග් එකේ රසිකයන්ගේ දැනුමට!

සුපුරුදු පරිදි සංවාදයට විවෘතයි.

 ලිපියට දිගුව - 

GMOA එක ලංකාවේ කොරෝනා පැතිරීම සම්බන්ධයෙන් කල අනාවැකිය නිවැරදිද?

විඥාන විප්ලවයක් කරගැනීමට නොහැකි වූ අපි - ඉස්සර කාලේද හොඳම?

අපේ සමාජයේ මතයක් තියෙනවා ඉස්සර අපි හිටපු විදිය හොඳයි - ඒ කාලෙට ආපහු යන්න තියෙනවා නම් හොඳයි කියල.

මේ තියෙන්නෙ පහුගිය සියවස් තුන ඇතුළත මිනිසෙකුගේ අපේක්ෂිත ආයු කාලය වෙනස් වූ අයුරු - ගෝලීය වශයෙන් සහ විවිධ කලාපවල.

මූලාශ්‍රය - https://ourworldindata.org/life-expectancy

දල වශයෙන් මිනිසෙකුගේ අපේක්ෂිත ආයු කාලය පහුගිය අවුරුදු 150 ඇතුලත දෙගුණ වුණා. මේකට හේතුව විද්‍යාවේ දියුණුවත් එක්ක මිනිසුන්ගේ ආයු අපේක්ෂාව වැඩිවීම. විද්‍යාවේ දියුණුවට මූලික අඩිතාලම ආවේ පුනරුදය සමග ඇතිවුණු චින්තන විප්ලවයෙන්. ඒ පුනරුදයෙන් පටන් ගත්ත ක්‍රියාවලියත් එක්ක ඇති වුනු ක්‍රියාදාමය - කාර්මික විප්ලවයත් ඇතුළුව මීට හේතු වුණා. මෙතැනදී ඇති වුනු චින්තන විප්ලවයෙන් මිනිස්සු පැහැදිලිව දර්ශනය, ආගම, විද්‍යාව කියන සංකල්ප ගැන තියෙන තේරුම් ගැනීම වෙනස් වුණා. විඥාන විප්ලවයක් (Cognitive Revolution) වුණා.

ඊට කලින් යුරෝපයේ පැතිරිලා තිබ්බ ආගම් වල මූලික අඩිතාලම වුනේ ආගමේ දැනුම පරිපූර්ණයි - ඒ දැනුම තවත් දියුණු කරන්න දෙයක් නැහැ කියල. මිනිස්සු ආගමයි විද්‍යාවයි දර්ශනයයි කියන සංකල්ප දිහා බලන විදිය වෙනස් වෙන්න ගත්ත ක්‍රියාවලියේ වැදගත්ම දේ වුනේ - විද්‍යාඥයෝ වගේම විද්‍යාව හදාරන අය පිළිගත්තා අපි දන්න දේ ටිකයි . නොදන්නා දේවල් වැඩියි කියන එක. ඉතින් නොදන්න දේවල් හොයන්න ගවේෂණය කරන්න කවුරුවත් පසුබට වුනේ නැහැ. තමන් නොදන්නවා කියන එක තමන්ම අවබෝධ කරගත්ත එක තමා මෙතැනදී වුණේ. ඉතින් නොදන්නා දැනුම සොයාගන්න ධනය, කාලය විතරක් නෙවෙයි දේශපාලන බලය වුනත් අයෝජයන කරන්න මිනිස්සු පසුබට වුනේ නැහැ. රටවල් වල පාලකයෝ වුනත් තේරුම් ගත්තා අහවල් රටට කලින් අපි තාක්ෂනය හොයාගත්තොත් තමා අපිට ලෝකයේ ඉදිරියට යන්න ඒ වගේම යුද්ධයක් අවොත් අනික් රටට සාර්ථකව පහර දීල අපිට ඔවුන්ගෙන් ආරක්ෂා වෙන්න පුළුවන් වෙන්නේ කියල. ඒ අලුතෙන් සොයාගත්ත දැනුම සමාජයට අවශෝෂණය කරගන්න ඒ ඔස්සේ ඉදිරියට යන්න ජීවන තත්වය උසස් කරගන්න මිනිස්සුන්ගේ චින්තනයත් හැදිලා තිබ්බා.

නොදන්න බව දැනගැනීමේ වැදගත්කමට හොඳම උදාහරණය තමා ඉස්සර ඔය ලෝකය ගවේෂණය කරන්න ගියපු රටවල් - පෘතුගීසි, ලන්දේසි, ස්පාඤ්ඥය වගේ රටවල්වල තිබුණු සිතියම් වල විකාශණය ඈත අතීතයේ. මුල් කාලේ සිතියම් හදද්දී සිතියමේ හිස් අවකාශ තිබ්බේ නැහැ. ඒවා ඔය මනකල්පිත රූප මනකල්පිත සතුන්ගෙන් වගේ රූපවලින් පුරවල තිබ්බේ. සිතියමම පිරුණු ගතියක් තිබ්බා. ඒ සිතියම් දිහා බලපු මිනිස්සුන්ට කුතුහලයක් ජනිත වුනේ නැහැ.

15 වැනි සියවසේදී වගේ මේ සිතියම් අඳින විදිය වෙනස් වුණා. නොදන්න ප්‍රදේශ හිස් විදියට තියලා අඳින්න පටන් ගත්තා. කුතුහලයෙන් පිරුණු මිනිස්සු අලුත් රටවල් ගවේෂණය කරලා ඔය හිස්තැන් පුරවන්න පටන් ගත්තා.

අපේ  රටේ වගේම ගොඩක් ආසියාතික රටවල් වල මෙහෙම චින්තනයක් බිහි වෙලානැහැ. ඉන්න මහා පඬිවරු එහෙම වෙන්න දෙන්නෙත් නැහැ. ඒ අය හැමතිස්සෙම දේශනා කරනවා අහවල් පොතේ නැත්නම් අහවල් දර්ශනේ හැම දෙයක්ම තියෙනවා. අපි ඉස්සර හිටපු විදිය හරිම ෂෝක් - අපි කොහොම හරි අන්න ඒ සුන්දර අතීතෙට යමු කියල. ඉස්කෝලේ කාලේ ඉඳන්ම උගන්නන්නේ ඔන්න ඕක. ඉතින් පොඩි එකා හිතනවා දැනුම ඔක්කොම හොයාගෙන නම් තියෙන්නේ මම මොකටද තවත් දේවල් හොයන්නේ? තියෙන දැනුම ප්‍රශ්න කරන්නේ අභියෝගයට ලක් කරන්නේ මොකටද? අනේ ඉතින් චින්තන විප්ලවයක් නෙවෙයි හරි විදියකට හොයාගත්ත දැනුමක් අවශෝෂණය කරගන්නවත් අපි ඉඩක් දෙන්නේ නැහැ. මෙන්න මේ චින්තෙනෙන් මිදිලා අලුත් දෙයක් හොයා ගන්න අලුත් චින්තනයකට යන අය නැත්තේ නැහැ - හැබැයි සීමිතයි.

එහෙම අපේ කෙනෙක් හොයාගත්ත දැනුමක් වුනත් සමාජයට අවශෝෂණය කරගෙන සමාජය ඉදිරියට ගමන් කරන්න දෙන්නේ නැහැ මෙන්න මේ කියන චින්තනෙ. ඇයි හිතන් ඉන්නේ දැන් තියෙනක්‍රමේට ඉස්සර ඒ කාලේ තිබ්බ ක්‍රමේට වැඩිය හොඳ ක්‍රමයක් ආයේ  හොයාගන්න විදියක් නැහැ කියල. මේකට හොඳම උදාහරණය තමා ආචාර්ය රේ විජේවර්ධන කියන ශ්‍රී ලංකික විද්‍යාඥයා විසින් හදපු රෝද දෙකේ ට්‍රැක්ටරය - two wheel tractor. අපේ මිනිස්සු කැමති වුනේ නැහැ කමතත් එක්ක බැඳිලා හිටපු හරකා අත ඇරලා මේ වීල් ට්‍රක්ටරෙත් එක්ක තුන්වන කෘෂිකාර්මික විප්ලවේ (1950 - 1960 Green Revolution) ඉදිරියෙන්ම ගමනක් යන්න - එහෙම ගිහින් මිනිස් ශ්‍රමය සහ සත්ව ශ්‍රමය වෙනුවට යන්ත්‍ර ආදේශ කරගන්න. අන්තිමේට වුනේ අපි හරකව අල්ලන්  හිටියෙත් නැහැ - එංගලන්තේ ලෑන්ඩ් මාස්ටර් කොම්පැනියෙන් අර අපේ විද්‍යාඥයා හොයාගත්ත ට්‍රැක්ටරේ හදල අපිට එව්වහම අපි ඒක වැඩි ගානක් දීල ගත්තා - මොකද එකෙන් ලේසියෙන් අඩු මහන්සියෙන් වැඩ කරගන්න හැටි වෙළඳ උපක්‍රම වලින් පෙන්නපුවහම. එතෙන්දි අපි ඔය ට්‍රැක්ටරේ කොච්චර ඉක්මනට අල්ලගත්තද කියනවා නම් අපි ගාව තිබ්බ ගොඩක් හොඳ දේවල් අත ඇරලා අල්ල ගත්තේ. හැබැයි අපි මුලින්ම ප්‍රාථමික වශයෙන් තිබ්බ තාක්ෂනය අපිට අවශෝෂණය කරගෙන අපේ සිස්ටම් එක ඇතුලෙම ක්‍රම ක්‍රමයෙන් මේක දියුණු කරගත්තා නම් අපිට තිබ්බා ලෝකේ අනික් කෘෂිකාර්මික රටවල් වලට ඉස්සරහින් ගමනක් යන්න වගේම මේ තාක්ෂනය අපිට අවශ්‍ය දිශාවට දියුණු කරගන්නත්. නමුත් මුලින්ම අපේ චින්තනේට බැරි වුණා මේ වෙන්න යන trend එක අඳුරගෙන කෘෂිකාර්මික ක්‍රම වල වෙනසක් අපේ සමාජය තුලින්ම ඇති කරන්න.

තාමත් ඔය අලුත් දෙයක් කරන්න යද්දී පුරාණ ශ්‍රී විභූතියක් ගැන කියලා හෙමින් වුනත් අපේ අනාගත පරම්පරාවේ ඇති වෙන්න යන විඥාන විප්ලවයක් (Cognitive Revolution) නතර කරන්න හදන අයගේ කථා වලට  රැවටෙන කීපදෙනෙක් හරි බේරගන්න තමා මේක ලිව්වේ.