Thursday, December 22, 2016

පරිසර සංරක්ෂණයේ මිත්‍යාව - සුද්දාගේ දැනුම සහ අපේ නොදැනුම


පෙරේදා වැඩ ඇරිලා ගෙදර ගියපුවහම දුවගේ ඉස්කෝලේ Communication book එකේ තිබ්බා "dictation  note sent " කියල. මම අරන් බැලුව … අකුරු තුනේ වචන list එකක්ම එවල නිවාඩු කාලෙ පාඩම් කරන එන්ඩ…. මට මේ හිතාගන්ඩ බැරි අවුරුදු 4 ළමයට මොකටද මේ වචන? ටීචර්ට syllabus එක මාරු වෙලාවත්ද? නැත්තන් හැම ඉස්කෝලෙම ඔහොමද? පොඩ්ඩක් මාව දැනුවත් කරනවද කරුණා කරලා...


මට හොඳට මතකයි 4 වසරේ ඉන්නකොට (මට අවුරුදු 9) ඉංගිරිසි  ටීචර් 1 සිට 10 ට (one, two, three …. Ten විදියට) ඉංගිරිසියෙන් ලියන්ඩ පාඩම් කරන එන්ඩ කිව්වා… ඊට පස්සේ ලියන්ඩ දීල … එක වරද්දපු අයට ගහනවා….


ඔක්කොම වැරදුනු අයට (10ම ලියගන්ඩ බැරි අයට ) එක පෝලිමක්… එකක් හරි ගියපු අයට ගහන්ඩ වෙනම පෝලිමක් - මම හිටියේ මේ පෝලිමේ  මොකද මට  one කියල ලියන්ඩ මතක තිබ්බ  ….හැබැයි ඉතින් ටීචර් ගැහුවා කියල ඕවා පාඩම් හිටියේ නම් නැහැ… පස්සේ කලෙක අම්මා වෙනම ටියුෂන් පන්තියකට එක්කන් ගියා - එකේ ඉගැන්නුවා ඕව උච්චාරණය කරන logic එක… එකෙන් තමා වැඩේ ගොඩ දාගත්තේ…. ඉතින් මුලධර්ම (basics ) නැතුව ඉංග්‍රීසි විතරක් නෙවෙයි අනික් විෂයන් ඔක්කොම ඇන ගත්ත අය මගේ පන්තියේ විතරක් නෙවෙයි හැම පන්තියකම හිටියා ... ඉස්සරහටත් ඉන්නවා....


වේගෙන් අකුරු ලියන්ඩයි ගණන් හදන්ඩයි  පුළුවන් මිනිස්සු ඉන්න රටවල් දියුණු වෙනවා නම් ඉතින් සුද්දෝ ඔක්කොම දැන් එන්ඩ ඕනේ අපේ technology එක සල්ලි දීල අරන් යන්ඩ .... අපෙන් උපදෙස් (consultancy ) ගන්ඩ …..පෙන් loan එකක් දාගෙන යන්ඩ …

දැන් එමුකො මාතෘකාවට... මේ වෙනකන් කිව්වේ කතාවට අවශ්‍ය පසුබිම (background එක)....



මමත් ඉස්කෝලේ යද්දී විද්‍යාවටයි පරිසරයටයි පාඩම්  කරා ඕසෝන් වියන සිදුරු වෙන එක ගැන… මමත් විභාග ප්‍රශ්න වලට උත්තර ලියනවා ඕක සිදුරු වුනහම අහිතකර කිරණ ඇවිත් සමේ පිලිකා හැදෙනවා කියලා -ඇයි එහෙම නේ උගන්නව්වේ..….. අපේ ලංකාවේ පරිසරවෙදියොත් ඔය ඕසෝන් වියන ගැන හරිම දැනුවත්… මිනිස්සුන්ව බය කරනවා නිමක් නැතුව… ඕක සිදුරු වුනොත් මාර ප්‍රශ්නේ වෙන්නේ කියල… හැබැයි ඉතින් අන්තර්ජාලේ තියෙන දේවල් අරගෙන කෙලින්ම ඕව කියන මිනිස්සු දන්නේ නැති (දැනගෙන කියන්නේ නැද්ද මන්ද ) - කළු හමක් තියෙන අපි වගේ සිංහල මිනිස්සුන්ට සමේ පිලිකා හැදීමේ සම්භාවිතාව හරිම අඩුයි… සමේ පිලිකා  ඉතින් හැදෙන  තරමක් හැදෙන්නේ සුද්දොන්ට… සුද්දෝ මාර බයයි අව්වේ ගිහින් සමේ පිළිකා හැදෙයි කියල…. අපේ පොතේ ගුරා අධ්‍යාපනවේදියෝ  ඉතින් ඉවක් බවක් නැතුව පොඩි එකාගේ ඉඳන්ම පාඩම් කරවනවා ගිරවා දම්මනවා ඕසෝන් වියන නැති වීමේ භයානක කම ගැන. මම කියන්නේ නැහැ අපි එකතු වෙලා ඕසෝන් වියන විනාස කරමු කියල.. හැබැයි නිවැරදි දැක්මක් ලබාදෙන එකයි වටින්නේ නිකන්ම ඔය කරුණු කාරණා වනපොත් කරන එක ගැන.. අපේ මිනිස්සු දන්නේ නැහැ අපි වගේ කළු හමක් තියෙන අයට ස්වභාවධර්මයෙන්ම ආරක්ෂාවක් ලැබිල තියෙනවා කියල...


ඉතින් අපේ මිනිස්සු (පොඩි එවුනුත් ඇතුළුව) මනා දැනුමක් තියෙනවා ඕසෝන් වියන ගැන… අපේ පරිසරවේදියෝ බහුතරයක් (මේ කුලකෙට වැටෙන්නේ නැති අපේ රටට අනුකුලව පරිසර දැනුම බෙදාදෙන ඒ වගේම ඒ දැනුමෙන් වැඩක් කරන පරිසරවේදියෝ ඉන්නවා ඕනේ තරම්) මේ ගැන පත්තරේ පිටු ගණන් ලියනවා....... මේ පත්තර ඔක්කොම කියවපු අපේ ම්නිස්සු හැබැයි ඉතින් ගෙදර පොලිතීන් එකතු වුනහම ඒවා ටික එකතු කරලා ගේ පිටිපස්සේ පුච්චනවා … ගොඩක් වෙලාවට මේක කරන්නේ මුඛ වාඩමකුත් (dust mask )...පොඩි එකෙක් ආවොත් ඌටත් දානවා mask එක... ඇයි ඉතින් උගන්නල තියෙන්නේ ඔක්සිජන් ඇඟට උරාගන්නේ පෙනහල්ලෙන් කියල නේ…හිතාගෙන ඉන්නේ මේ මුඛ වාඩම (මේක ගොඩක් වෙලාවට active carbon  ෆිල්ටෙර් එකක් නෙවෙයි… නිකන්ම රෙදි කෑල්ලක් ) බේරාගනී කියල . මිනිස්සු දන්නේ නැති දේ තමා ඔය වගේ අඩු උෂ්නත්වෙක පොලිතීන් පුච්චපුවහම එකෙන් පිටවෙන ඩයෝක්සීන් ෆුරාන් (dioxins and furans) කියන වායු අපේ හම තුලින් හොඳින්ම ශරීරයට අවශෝෂණය වෙනවා … මොකද මේ වායු සත්ව මේදයේ දිය වෙනවා ඉතාමත් හොඳින්… ඉතින් දාඩිය දාල තියෙන වෙලාවට අපේ හම මේ වායු අවශෝෂණය කරගැනීමට ඉතාමත් හොඳ මාධ්‍යයක් ලබා දෙනවා…මේවා ඇඟ ඇතුලට ගියා කියන්නේ ඉතින් පිළිකාවක් ෂුවර්! අනේ ඉතින් හරිම නිර්භීතව අපේ මිනිස්සු පොලිතීන් පුච්චනවා කිසි බයක් නැතුව… හැබැයි ඕසෝන් වියන සිදුරු වෙයි කියල මාර බයෙන් ඉන්නේ…… දවස් ගණන් ටයර් පුච්චනවා කළු දුම දාගෙන....


මේ පින්තූරේත්  මම ගත්ත පින්තූරයක්... ඔව් ඔව් ලංකාවේදී!


පොලිතීන් ටික පුච්චලා ගේ ඇතුලට ගිහින් මදුරු කොයිල් එකක් පත්තු කර ගන්නවා… මෙතන ඉඳන් තියෙන්නේ කලින් ලියපු කතාව….. ගෙවල් ඇතුලේ වායු දූෂනෙන් ශ්‍රී ලාංකිකයෝ මැරෙන හැටි ...

අපේ මිනිස්සු ඕසෝන් එක ගැන මහා දැනුමක් තිබ්බට තමුනුයි තමන්ගේ දරු පවුලයි ඉන්න ගේ ඇතුලේ තියෙන වාතාශ්‍රය පිරිසිදුව තියාගන්නේ කොහොමද කියල දන්නේ නැහැ..ඒවගේ ඒවා ඉස්කෝලේ උගන්නනෙත් නැහැ - ලොකු මිනිස්සු දැනන් ඉන්ඩ එපැයි පොඩි එවුන්ට කියල දෙන්ඩ..... අපේ මිනිස්සු ඕව හොයල බලන්නෙත් නැහැ...අපේ මහා විශාරද පරිසරවේදියෝ (වැඩි හරියක්) ඕසෝන් වියනයි තව සුද්දට අදාලව තියෙන ප්‍රශ්න ගොඩක් ගැන සුද්දට වැඩිය internet එකෙන් හොයල කට පාඩම් කරගෙන ඉන්නේ - කෙස් පැලෙන තර්ක දානවා ඒවා එහෙමම ගිලල....... ඒවා ලංකාවට කොහොමද ගැලපෙන්නේ ??? අපෝ ඒවා හොයන්ඩ යන්ඩ එපා... තමන්ගේ තත්වේ බාල කරගන්ඩ.... AC කාමරේකට වෙලා ඉන්ටෙර්නෙට් එකෙන් download කරපු සුද්දා උන්ගේ රටේ උන්ට අදාළ ප්‍රශ්න වලට කරපු research paper ටික පාඩම් කරගෙන පත්තරේට TV එකට කියන එක කොච්චර ලේසිද? අනික් එක මිනිස්සුත් අහන්ඩ කැමති ඕව නේ!

මේ හැම එකටම වැඩිය භයානක දේ තමා මිනිස්සු දන්නේ නැහැ තමන් ඉන්න ගේ ඇතුලේ වාතය දූෂණය වෙලා තියෙන්නේ කියල.... ඉතින් තව එක එක විශ්වාසත් එක්ක දුම් අල්ලලා ගේ ඇතුලේ ජනෙල් දොරවල් ඔක්කොම වහ ගන්නවා... දුම් ටික එලියට යයි කියල.... අනේ ඉතින් අබ සරණයි විශේෂයෙන් ගෙදර ඉන්න පොඩි එවුන්ටයි ගර්භනී කාන්තාවන්ටයි...

මේ ඔක්කොම වෙන අස්සේ ගෙදර ඉන්න පොඩි එවුන් ගිරවා දානවා - "ඕසෝන් වියන කියල එකක් තියෙනවා... එක සිදුරු වෙන්නේ මෙන්න මේ වගේ වායු (කොලොරෝෆ්ලොරෝකාබන්) ගියොත්... ඊට පස්සෙ එකෙන් අහිතකර කිරණ ඇවිත් අපිට සමේ පිලිකා හැදෙනවා."... මේ ඔක්කොම පාඩම් කරන්නේ එක්කෝ එළියේ පොලිතීන් පුච්චපු තැනට එහා පැත්තේ සෙල්ලම් කර කර ඉඳල ඇවිත් ... ගේ ඇතුලේ හොඳටම අපිරිසිදු වෙච්ච වාතය ආශ්වාස කරමින්.....

ඉතින් මමත් ඉස්කෝලේ කරා වගේ ඉස්සරහටත් අපේ රටේ පොඩි එවුන් ඔය විදියටම ගිරවා දායි අපිට වැදගත් නැති එහෙත් සුද්දට ඉතාමත් වැදගත් කරුණු ගොඩක් - "ලංකාව යනු සංවර්ධනය වෙමින් පවතින රටකි" කියන උදාන වාක්‍යයත් එක්කම.....ඔය උදාන වාක්‍යය අපේ සීයත් ඉස්කෝලේ ඉගෙන ගත්ත... මගේ දුවත් හෙට අනිද්දට ඉගෙන ගනියි.

අපි ඒ අතරේ සුද්දගේ විදියට Sustainability කරලා ....සුද්දගේ ඔලුවේ අමාරුවට අපි පැනඩෝල් බීල අපේ කකුලේ පිට බරවායට පිටි කර බෙහෙත් බැඳ - ඒ කරලා හොඳ වුනේ නැති වුනහම ඔය දේශපලකයෙක්ට වගේ බැනල හිත හදාගමු !

අපි ඉතින් ඕවා පෙනුනත් දැක්කේ නෑ වගේ ඉමු!




Tuesday, December 20, 2016

ගෙවල් ඇතුලේ වායු දූෂනෙන් ශ්‍රී ලාංකිකයෝ මැරෙන හැටි




හැමෝම දන්නවා ඩෙංගු මාරයා ගැන...... මමත් බයයි නම අහපුවහම..... හැබැයි ඉතින් ඩෙංගු වලින් මැරෙනවා වගේ 100 ගුණයක් විතර මැරෙනවා ගෙවල් ඇතුලෙම (https://www.facebook.com/nadeerawije/posts/10154133022177636) ඉන්න කිසි සද්දයක් නැති මාරයෙක් ගෙන් (silent killer ).... හැම තැනම පෝස්ටර් ගහල ටීවී එකේ කෑ ගහල එක ගැන දැනුවත් කරනවා ඩෙංගු මදුරුවාගෙන් බේරෙන්ඩ කියලා ….. ඉතින් අපේ මිනිස්සුත් කඩේට ගිහින් මදුරු කොයිල් එකක් පත්තු කරගෙන… ළමයාවත් වඩාගෙන කෑම උයනවා රෑට ……ඇයි ඩෙංගු හැදුනොත් මාර ප්‍රශ්නේ …. මේක හරියට අර මම කලින් කියපු කතාව වගේමයි (මැක්කා ගේ කතාව ) - ප්ලේන් එකක් ඔලුවට වැටෙයි කියල බල බල ගිහින් පාරේ වාහනේක හැප්පිලා මැරෙනවා වගේ තමා ….. ඩෙංගු වලින් බේරෙන්ඩ රටේ තියෙන සම්පත් වලින් වැඩි හරියක් වියදම් කරලා ලොකු සද්දයක් දාල ඒ වගේ 100 ගුණයක් මිනිස්සු මැරෙන හේතුව ගැන එකෙන් මැරෙන මිනිස්සු ටිකවත් දන්නේ නැහැ….. කොච්චර නොදැනුවත් ද කිව්වොත් ඉස්සර පරණ ගෙවල්වල තිබ්බ චිමිනිය වත් නැහැ ගේ හදද්දී…. කුස්සියේ ලිපෙන් දහනයෙන් පිටවෙන වායු යවන්ඩ ඉස්සර නම් අපේ ගෙවල්වල ලොකු චිමිනියක් තිබ්බ… දැන් එකට වියදම වැඩි හන්දද අවලස්සනක් තියෙන හින්දද මන්ද එක අලුත් ගෙවල් එකකවත් නැහැ…. ඉතින් මොකද වෙන්නේ අර ලිපෙන් පිටවෙන කාබන් ඩයෝක්සිඩ් කාබන් මොනොක්සිය්ඩ් සහ අනෙකුත් SOX NOX ආදී මෙකී නොකී නොයෙකුත් වායු වර්ග ගේ ඇතුලෙම කැරකෙනවා…. ඒක මදිවට මදුරු කොයිල් එකකුත් පත්තු කරගත්තහම වැඩේ තවත් ෂුවර්…… තව ඉතින් මදි නම් ගේ ඇතුලේ සිගරට් එකකුත් පත්තු කර ගත්තහම මේකේ සම්භාවිතාව හොඳටම වැඩි කරගන්ඩ පුළුවන්…..

මේකේ කවර් page එකේ මහාචාර්ය තුමා ගේ ගණන් මිනුම් අතරෙයි (http://lakbima.lk/oldpapers/daliylakbima/2016/December/last_18_12_16/haraspara.pdf) ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධාන (WHO ) වාර්තාවේ ගණන් මිනුම් අතරේ (http://www.who.int/gho/publications/world_health_statistics/2016/whs2016_AnnexA_MortalityAirPollution.pdf) වෙනසක් තිබ්බට (සමහර විට මහාචාර්යතුමාගේ සංඛ්‍යා ලේඛන නවතම ගණන් වෙනඩ ඇති…. WHO ගණන් 2012 වර්ෂයේ ගණන්) - ලොකුම ප්‍රශ්නේ එක නෙවෙයි… අපේ මිනිස්සුන්ගේ නොදැනුවත්කමයි ප්‍රශ්නේ….


අනික් එක තමා මේ ගැන හරි විදියේ ජාතික අධ්‍යනයක් කරලත් නැහැ… කරන්නෙත් නැහැ…. ඒක ජාතික ප්‍රතිපත්තියේ Priority එකකුත් නෙවෙයි…. තව Energy Poverty - එහෙම එකක් ලංකාවේ කතා කරන්නෙත් නැහැ…. ලංකාවේ මිනිස්සු Energy Poverty හින්ද මැරෙනවද නැද්ද? අප්පෝ ඕව හොයන්ඩ එපා… පිස්සුද?



ලෝකෙම ගත්තත් ඒඩ්ස්, ක්ෂය රෝගය හා රිය අනතරු - මේ තුනෙන්ම මැරෙන මිනිස්සු ගාන අඩුයි වායු දූෂනෙන් මැරෙන මිනිස්සු ගානට වැඩිය…(මූලාශ්‍රය - https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/weo-2016-special-report-energy-and-air-pollution.html)


අපේ මිනිස්සු පෙනහළු පිළිකාවක් හරි වායු දූෂණයට අදාළ වෙන ලෙඩක් හරි හැදිලා මැරෙන්ඩ වැටිලා ඉන්නකොට කවුරුත් ගණන් ගන්නේ නැහැ… හැබැයි ඩෙංගු හරි ඒඩ්ස් හරි හැදිලා මැරෙන්ඩ යද්දී නම් ලොකු ප්‍රශ්නයක්….. හැමෝම කතා වෙනවා…දැනුවත් කිරීමේ වැඩසටහන් ඕනේ තරම්....තව ගල් අඟුරු බලාගාරයක් හදනවා කිව්වොත් ඇඟේ මයිලුත් කෙලින් වෙනවා…. ඇයි කළු පාටට නේ දුම යන්නේ….. පාරේ රිය අනතුරක් වුනොත් එකේ වීඩියෝ එකත් share කර කර බලනවා ආයේ අයෙත්…..වහලෙට දාන ඇස්බැස්ටෝස් - එක ගැන නම් සැහෙන දැනුමක් තියෙනවා ... කාටවත් මතක් වෙන්නේ නැහැ ගෙවල් ඇතුලෙම වායු දූෂනෙන් මැරෙන මිනිස්සු ගාන ඔය ඔක්කොම එකතු කරපුවහම (ඒඩ්ස්, ඩෙංගු, ක්ෂය රෝගය හා රිය අනතරු) එන ගානට වැඩිය වැඩිය් කියල……. ඉතින් කාටවත් ඕනේ නැහැ කාර්යක්ෂම දර උදුනක් ගෙවල් වලට අඳුන්වල දීල මේ විදියට මැරෙන මිනිස්සු කොටසක්වත් බේරගන්ඩ…. අපි හැමදාමත් ඒ මිනිස්සුන්ට මැරෙන්ඩ ඇරලා පිළිකා රෝහලට පහසුකම් නැහැ කියල දේශපාලුවන්ට බැනල…. ගෙදර ගිහින් දර ලිපේ කෑම උයමු පොඩි එකාට පාඩම් කරන්ඩ මදුරු කොයිල් එකක් පත්තු කරලා දීල….. පොඩිම පොඩි එකෙක්නම් ඉන්නේ පුළුවන් නේ පොඩි එකාව වඩාගෙනම කෑම උයන්ඩ …..


ප.ලි - ලංකාවේ මිනිස්සුන්ගෙන් 78% කෑම උයන්නේ දර ලිපේ (මූලාශ්‍රය - http://cleancookstoves.org/binary-data/RESOURCE/file/000/000/2-1.pdf) ..ඒ කියන්නේ සසිරිමත් ලංකාවේ මිනිස්සුන්ගෙන් සීයට හැත්තෑ අටක් - හරියටම කිව්වොත් මිලියන 16 (ඔව් මේ ඔක්කොම මිනිස්සු - ශ්‍රී ලාංකිකයෝ) මේ අවදානමෙන් ඉන්නේ ඔබ මේ ලිපිය කියවන වෙලාවෙත්….. අද දවස ගෙවෙද්දීත් මිනිස්සු 41 මැරෙනවා ලංකාවේ නිවෙස් ඇතුලේ අභ්‍යන්තර වායු දූෂනෙන් (කවුද කියන්නේ - ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානේ)…… හැබැයි අපි දන්නේ නැහැ වගේ ඉමු….. 



මීට අදාල කලින් ලිපි - 

නොපෙණෙන විදුලියේ නොපෙනුණු කතාවක්



මා විසින් මුහුණ පෑ  සත්‍ය සිදුවීමකි!


දිනය - 2013 අප්‍රේල් මාසයේ දිනයක්  
ස්ථානය - වත්තහේන කණිටු විදුහල


මම - ඉස්කෝලෙට විදුලිය ලැබීම නිසා සිදු වූ ලොකුම හොඳ මොකද්ද?


විදුහල්පති - අපි මේ ඉස්කෝලෙට කරන්ට් එක ආවහම … ඉස්සෙල්ලම කරේ සල්ලි ටිකක් හොයාගෙන වතුර පොම්පයක් අරන් … වතුර ටැංකියක් හයි කරලා ටොයිලට් එකට වතුර දුන්නා


මම - හ්ම්ම්ම් (මම හිත ඇතුලෙන්  “ඕකේ  ඉතින් මොකද්ද මහා හොඳේ ???”)


විදුහල්පති - එකෙන් කර ගත්ත ලොකුම දේ තමා අපි ළමයින්ට හරි විදියට වැසිකිලි යන හැටි කියල දුන්නා …. එතකන් එක ළමයෙක්වත් හරි හැටි වැසිකිළියට  යන හැටි දැනන්  හිටියේ නැහැ…..


මම වටපිට බැලුවෙමි…. මේ ඇත්තටම ලංකාවේ ඉස්කෝලයක්ද ? මම මගෙන්ම අසා ගත්තෙමි….


ඉස්කෝලෙට කරන්ට් දෙනකන් එක ළමයෙක්වත් වැසිකිළි යන්ඩ  දන්නේ නැහැ??? එහෙමත් වෙන්ඩ  පුලුවන්ද? මම ආවේ ප්‍රින්සිපල් ගෙන් ළමයි computer ටිකක් අරන් දාපු වැඩ කෑලි ගැන communication වැඩි වෙච්ච හැටි  අහගන්ඩ නේ….. හොයා ගත්තේ වෙනම දෙයක්…..ඉස්කෝලටම නැහැ computer එකක්…. තියෙන්නේ වතුර පොම්පෙයි බුල්බ් ටිකකුයි විතරයි ඉස්කොලෙටම…..


මාගේ පශ්චාත් උපාධියේ පර්යේෂණයට අදාළ ක්‍ෂේත්‍ර පර්යේෂණයේදී වත්තහේන කණිටු විදුහලේ විදුහල්පතිතුමා සමග පැවැත්වූ සම්මුඛ සාකච්ඡාවේ කොටසකින් උපුටා ගත්තෙමි. මෙය ඉතා දුර බැහැර පාසලක් නොවේ…. ගාල්ල නගරයේ සිට පැයකට අඩු කාලයකින් ලඟා විය හැකි තැනකි. මෙම ගමට ජාතික විදුලි පද්ධතියෙන් විදුලිය ලබා දී ඇත්තේ 2010 වසරේදීය.


මිනිසුන් පරිසර දූෂණය නිසා මිය යන බව කියන ලිපියක් කියවන විටදී මට ඉහත සිද්ධිය ඊයේ මතක් වුණි …. මෙම ගමේ බිලිඳුන් කී දෙනෙක් හරි හැටි සනීපාරක්ෂක පහසුකම් නැතුව මිය යන්නට ඇත්ද? රෝගී වන්නට ඇත්ද? ලෙඩක් හැදුනහම ගමට තියෙන පාරේ යන්ඩ පුළුවන් ත්‍රීවීල් එකකට විතරයි… එකත් වහින දවසට බැහැ …..


මෙම පර්යේෂණය සඳහා ගමේ නිවාස 80 ක දත්ත රැස්  කලෙමි… තවමත් එම ගමේ ගෙවල් වලින් 90% භාවිත කරන්නේ ගල් 3 ලිපයි . මෙය 8% ක කාර්යක්ෂමකතාවකින් යුක්තය… මෙහි සිදුවන අර්ධ දහනයෙන් නිකුත් වන වායු නිසා විවිධ රෝග වලට ලක්වන්නේ ප්‍රධාන වශයෙන්ම කාන්තාවන්ය… අප හොඳින්ම දන්නා කරුණක් වන්නේ කුඩා ළමුන් මව ආහාර පිසින තෙක් මවත් සමග මුළුතැන්ගෙයි සිටින අතර… කුඩා බිලිඳෙක් නම් මව ඔහු හෝ ඇයව වඩාගෙන කෑම පිළියෙළ කිරීම සුලභ සිද්ධියකි… මව ගැබිනියක් නම් නූපන් බිලින්දාට මෙලොව එලිය  පෙරම මෙම අහිතකර තත්ත්වයට මුහුණ දීමට සිදුවේ.





ඔබ අන්තර් ජාලයේ සොයා බැලුවහොත් මේ සම්බන්ධයෙන් ලංකාවේ කර ඇති පරීක්ෂණ ඉතාම සීමිතය… ඉතාමත් කණගාටුවට කරුණ වන්නේ 70% ශ්‍රී ලාංකිකයින් දර ලිප් වල ආහාර පිසීමේ කටයුතු කලද මේ සම්බන්ධයෙන් ඇති අවබෝධය ඉතාම අල්ප වීමය. සර්වෝදය ලිප මෙම නිවෙස්වලට හඳුන්වා දුනහොත් මෙම වායු දූෂණය හරි අඩකින් අඩු කර හැකිය. නමුත් ලංකාවේ නිවෙස් වලින් නොගිණිය හැකි තරම් ප්‍රමාණයකි මෙම කාර්යක්ෂම දර උදුන් භාවිතා කරනුයේ.


නමුත් අපි මෙවැනි ආකාරයේ පරිසර දූෂණ ගැන වැඩිපුර කතා කරන්නෙත් නැහැ අධ්‍යයනයක් කරන්නෙත් නැහැ..… දරලිපවල් ගැන අධ්‍යයනය කරන එක ටිකක් තත්වෙටත් මදි නේ!


පුළුවන් හැම වෙලාවේම  ගල් අඟුරු බලාගාරයක් සැදීම ලංකාවේ විශාලම පරිසර දූෂණය ලෙස පිටු ගණන් පත්තර වල ලිපි ලියමු…තාක්ෂණයෙන් ඉහල පරිසර දූෂණය අඩුකරලා (clean coal technology ) වගේ ඒවා කතා කරන එක හොඳම නැහැ….. මොකද එහෙම කතා කරොත් පරිසරවේදියා  කියල තමුන්ට කියගන්ඩ බැරි වෙනවා…..


70% ලංකාවේ ගෙවල් වල භවිත  කරන අකාර්යක්ෂම දර උදුන් වලින් යම් ප්‍රතිශතයක් කාර්යක්ෂම උදුන් වලට පරිවර්තනය කොට ඊට වැඩිය ලොකු පරිසර දූෂණයක් වලක්වා ගතහැකි ද කියලා හොයන්ඩ කාටවත් ඕනේ නැහැ….  මොකද? ගල් අඟුරු වලින් වෙන පරිසර දූෂණේ  ගැන internet  එකෙන් හොයල පිටු ගණන් ලියන එක හරිම ලෙසයි නේ…. ඒකම  කර කර ඉමු!


ගම් වල මිනිස්සු ගෙවල් ඇතුලෙම වායු දූෂණය කරගෙන ලෙඩ හදාගෙන මැරිලා යද්දී…. හරියට වැසිකිලියක් භාවිතා  කරන්ඩ දන්නේ නැතුව ලෙඩ හදාගද්දී…අපි දිගටම එහෙමම කර කර ඉමු!


අර මම කලින් කියපු ගමේ ඉස්කෝලේ මාසෙකට පාවිච්චි කරන්නේ විදුලි යුනිට් 10 ට අඩු ගානක්…. ගොඩක් ගෙවල් වල මාසෙටම භාවිතා  කරන්නේ යුනිට් 30 කට අඩුවෙන්… මේ මිනිස්සු ලයිට් එකක් දෙකක් දානවා… වැඩිම කරන්නේ TV එක බලනවා…. Washing machine , microwave , fridge මේ මිනිස්සු ගොඩක් අය දැකලත් නැහැ…. ඒවා ගත්තත් ඉතින් ලයිට් බිල ගෙවන්නේ කොහොමද? තියෙන ලයිට් බිලත් දරාගන්ඩ අමාරුයි මේ මිනිස්සුන්ට! මේ ගමේ ගෙවල් වලින් 90% කම මාසේ මුළු ආදායම රු. 20,000 ට අඩුයි! ඉතින් මේ මිනිස්සුන්ගේ ජීවන තත්වේ ගැන හිතාගන්ඩ  මීට වැඩිය උදාහරණයක් ඕනෙද?


අපි AC කාමර වල ඉඳගෙන ලෝකේ තියෙන ඔක්කොම logic  දාල 6 ගුණයක් වැඩියෙන් ගෙවල ඩීසල් බලාගාර හදමු …එතකොට අපිට පුළුවන් තව තව අර වගේ මිනිස්සුන්ගේ ජීවන තත්වේ පල්ලෙහට දාන්ඩ …. ඇති නැති පරතරේ තව වැඩි කරගන්ඩ පුළුවන්..…..ඔය වැඩේට සම්මාදම් වෙන විද්වත්තු ටිකට සල්ලි තියෙනවා ඔක්කොම විදුලි උපකරණ ටික තමන්ගේ ගෙවල්වලට අරන් තමන් සුවපහසු ජීවිතයක් ගත කරන්ඩ… මොකෝ ඔය මිනිස්සු ගෙදර ගිහින් washing machine  එක දාද්දි හරි අලුත්ම electric car  එක charge  කරද්දී රෑට එකට විදුලිය එන්නේ solar වලින් wind  වලින් නෙවෙයි….වැඩි හරියක්  Coal  වලිනුයි ඩීසල් gas turbine වලිනුයි… (ඔය රෑට  දාන gas turbine  වල unit එකට රු. 50 කට වැඩි ගානක් ගෙව්වට මොකෝ අපි AC එකත් දාගන්නවා මීට අමතරව).... අනික් එක ඔය පරිසර ලිපි ලියන ගොඩක් දෙනෙක් ට ප්‍රයෝගික දැනුමකුත් නැහැ කතා කරන විෂය (බලශක්තිය) සම්බන්ධයෙන් …කතා කරන්නේ පරිසරේ ගැනම විතරයි...එකේ ප්‍රයෝගික බවක් ගැන හිතන්නෙම නැහැ... කතා කරන්නේ මොනවද කියල දන්නෙත් නැහැ… න්‍යායාත්මක (theory ) කරුණු ටිකක් internet එකෙන් අරන් පත්තරේට ලියල මහජනතාව නොමග යවනවා… ඔය ඉතින් න්‍යායාත්මකව බැලුවොත් අහස් යානාවක් තමන්ගේ ඔලුවට කඩන් වැටිලත් මැරෙන්ඩ පුළුවන්… හැබැයි ඉතින් ඒක කොච්චර අඩු සම්භාවිතාවක්ද? මටත් පුළුවන් ඕනේ නම් එහෙම ප්ලේන් එකක් ඇඟට වැටිලා මැරෙන එකේ බිහිසුණුකම ගැන පිටු 3-4 ලියල දෙන්ඩ පත්තරේට… හැබැයි ඉතින් ඇත්තටම වෙන්ඩ   පුළුවන් දේ තමා වාහනේක හැප්පිලා මැරෙන එක…. ඔය දෙක මම කිව්වේ සංසන්දනය කරලා බලන්ඩ - ගල් අඟුරු වලින් වෙන පරිසර දූෂනෙයි ගෙවල් ඇතුලේ ලංකාවේ මිනිස්සු 70% කරගන්න පරිසර දූෂණේ එක්ක … අපි කවුරුත් පාරේ යද්දී උඩ බල බල යන්නේ නැහැ නේ ප්ලේන් එකක් ඇඟට වැටෙයි කියල… අනික් එක ලංකාවේ පරිසර දූෂණේ වැඩිම මහනුවරයි කොළඹයි…. එකට හේතුව මොකද්ද කියල කවුරුත් දන්නවා නේ!


අපේ මිනිස්සුත් (දේශපාලකයෝ ඇතුළුව) මේ පොතේ ගුරාලා  කියන ඒවා අහනවා කිසි හෙවිල්ලක් නැතුව..  මේ සම්බන්ධයෙන් මනා දැනුමක් ඇති මිනිස්සු (උදා - අනුර විජේපාල මහතා, ආචාර්ය තිලක් සියඹලාපිටිය වගේ දෙස් විදෙස් පිළිගත්ත විශාරදයින් ) කියන ඒවා කනකට ගන්නේ නැහැ…මොකද ඒ මිනිස්සු පෙන්නලා දෙන යථාර්තෙට කැමති නැහැ… කැමති අර පරිසරවේදියෝ කියල කියාගන්න අය පෙන්නන ෆැන්ටසි එකේ ඉන්ඩ … අනික් එක දැනුමක් ඇති මිනිස්සු කියන දේවල් ටික ඔලුවටත් ටිකක් බරපතළයි …..


දැන් ඉතින් අර කලින් කතාවම තමා (https://www.facebook.com/nadeerawije/posts/10153965662527636)  - ස්වභාවික වායු බලාගාරයක් කියල 300MW  LNG  plant  බෝඩ් එක දාල … එකට ඩීසල් දාල දුවනවා රු. 45.75 වගේ ගාණක් ගෙවල (කෙරවලපිටිය හදන  unit  එකකට Rs. 45.75 ගෙව්වා........... නොරොච්චෝලේ unit එකකට වියදම් වුනේ Rs 7.63.... (Source - PUCSL 2015 Generation Performance))….. ඩීසල් වලින් වෙන පරිසර දූෂණේ ගැන කවුරුත් කතා කරන්නේ නැහැ….මොකද දාල තියෙන බෝඩ් එක full Sustainable බෝඩ් එකක් නේ! නැත්තන් ඉතින් කෙරවලපිටිය ගැනත් ඔය වගේ පිටු ගණන් ලියන්ඩ එපයි ඔය පරිසරවේදියෝ කියලා  කියාගන්න ඇත්තෝ! හැමෝම උදහරනෙට ගන්න ජර්මනිය ඇයි තාම 44% විදුලිය ගල් අඟුරු වලින් හදන්නේ කියල ඔය පරිසර දූෂණ රචනා ලියන අය තමුන්ගේ හදවතින්ම අහල බැලුව නම් තමා හොඳ……


මෙවැනි විනාශයක් අපිම එකතුවෙලා අපේ ආර්ථිකේට කරගෙන දේශපාලකයෝන්ට  බැන  බැන  ඉමු….. හැබැයි ඉතින් බහුතරේට පෙන්නේ නැහැ මේ විදියට මිනිස්සු ටිකයි දේශපාලුවෝ ටිකයි නොමග යැව්වේ කවුද කියල…… අපි ඉතින් ණය බරෙන් නිදහස් වෙන හැටි…. තුන්වෙනි ලෝකයේ දියුණුවෙන රටක් කියන එකෙන් සංවර්ධිත රටක් වෙන හැටි ගැන හිත හිත ඉමු!


කාට හරි මගේ පර්යේෂණයේ නිබන්ධනේ  ඕනේ නම් මේ දිගුවෙන් ගන්ඩ  පුළුවන් - http://www.diva-portal.org/smash/record.jsf?pid=diva2%3A748654&dswid=2778


සුපුරුදු පරිදි සංවාදයට විවුර්තයි!


ප. ලි. - ඉස්සෙල්ලම බ්ලොග් එකේ දැම්මේ මම කලින් ලියපු ලිපි වලින් වැඩියෙන්ම කථා බහට ලක් වෙච්ච ලිපිය.....

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...