ගෙවල් ඇතුලේ වායු දූෂනෙන් ශ්‍රී ලාංකිකයෝ මැරෙන හැටි

හැමෝම දන්නවා ඩෙංගු මාරයා ගැන...... මමත් බයයි නම අහපුවහම..... හැබැයි ඉතින් ඩෙංගු වලින් මැරෙනවා වගේ 100 ගුණයක් විතර මැරෙනවා ගෙවල් ඇතුලෙම (https://www.facebook.com/nadeerawije/posts/10154133022177636) ඉන්න කිසි සද්දයක් නැති මාරයෙක් ගෙන් (silent killer ).... හැම තැනම පෝස්ටර් ගහල ටීවී එකේ කෑ ගහල එක ගැන දැනුවත් කරනවා ඩෙංගු මදුරුවාගෙන් බේරෙන්ඩ කියලා ….. ඉතින් අපේ මිනිස්සුත් කඩේට ගිහින් මදුරු කොයිල් එකක් පත්තු කරගෙන… ළමයාවත් වඩාගෙන කෑම උයනවා රෑට ……ඇයි ඩෙංගු හැදුනොත් මාර ප්‍රශ්නේ …. මේක හරියට අර මම කලින් කියපු කතාව වගේමයි (මැක්කා ගේ කතාව ) - ප්ලේන් එකක් ඔලුවට වැටෙයි කියල බල බල ගිහින් පාරේ වාහනේක හැප්පිලා මැරෙනවා වගේ තමා ….. ඩෙංගු වලින් බේරෙන්ඩ රටේ තියෙන සම්පත් වලින් වැඩි හරියක් වියදම් කරලා ලොකු සද්දයක් දාල ඒ වගේ 100 ගුණයක් මිනිස්සු මැරෙන හේතුව ගැන එකෙන් මැරෙන මිනිස්සු ටිකවත් දන්නේ නැහැ….. කොච්චර නොදැනුවත් ද කිව්වොත් ඉස්සර පරණ ගෙවල්වල තිබ්බ චිමිනිය වත් නැහැ ගේ හදද්දී…. කුස්සියේ ලිපෙන් දහනයෙන් පිටවෙන වායු යවන්ඩ ඉස්සර නම් අපේ ගෙවල්වල ලොකු චිමිනියක් තිබ්බ… දැන් එකට වියදම වැඩි හන්දද අවලස්සනක් තියෙන හින්දද මන්ද එක අලුත් ගෙවල් එකකවත් නැහැ…. ඉතින් මොකද වෙන්නේ අර ලිපෙන් පිටවෙන කාබන් ඩයෝක්සිඩ් කාබන් මොනොක්සිය්ඩ් සහ අනෙකුත් SOX NOX ආදී මෙකී නොකී නොයෙකුත් වායු වර්ග ගේ ඇතුලෙම කැරකෙනවා…. ඒක මදිවට මදුරු කොයිල් එකකුත් පත්තු කරගත්තහම වැඩේ තවත් ෂුවර්…… තව ඉතින් මදි නම් ගේ ඇතුලේ සිගරට් එකකුත් පත්තු කර ගත්තහම මේකේ සම්භාවිතාව හොඳටම වැඩි කරගන්ඩ පුළුවන්…..

මේකේ කවර් page එකේ මහාචාර්ය තුමා ගේ ගණන් මිනුම් අතරෙයි (http://lakbima.lk/oldpapers/daliylakbima/2016/December/last_18_12_16/haraspara.pdf) ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධාන (WHO ) වාර්තාවේ ගණන් මිනුම් අතරේ (http://www.who.int/gho/publications/world_health_statistics/2016/whs2016_AnnexA_MortalityAirPollution.pdf) වෙනසක් තිබ්බට (සමහර විට මහාචාර්යතුමාගේ සංඛ්‍යා ලේඛන නවතම ගණන් වෙනඩ ඇති…. WHO ගණන් 2012 වර්ෂයේ ගණන්) - ලොකුම ප්‍රශ්නේ එක නෙවෙයි… අපේ මිනිස්සුන්ගේ නොදැනුවත්කමයි ප්‍රශ්නේ….

අනික් එක තමා මේ ගැන හරි විදියේ ජාතික අධ්‍යනයක් කරලත් නැහැ… කරන්නෙත් නැහැ…. ඒක ජාතික ප්‍රතිපත්තියේ Priority එකකුත් නෙවෙයි…. තව Energy Poverty - එහෙම එකක් ලංකාවේ කතා කරන්නෙත් නැහැ…. ලංකාවේ මිනිස්සු Energy Poverty හින්ද මැරෙනවද නැද්ද? අප්පෝ ඕව හොයන්ඩ එපා… පිස්සුද?

ලෝකෙම ගත්තත් ඒඩ්ස්, ක්ෂය රෝගය හා රිය අනතරු - මේ තුනෙන්ම මැරෙන මිනිස්සු ගාන අඩුයි වායු දූෂනෙන් මැරෙන මිනිස්සු ගානට වැඩිය…(මූලාශ්‍රය - https://www.iea.org/publications/freepublications/publication/weo-2016-special-report-energy-and-air-pollution.html)

අපේ මිනිස්සු පෙනහළු පිළිකාවක් හරි වායු දූෂණයට අදාළ වෙන ලෙඩක් හරි හැදිලා මැරෙන්ඩ වැටිලා ඉන්නකොට කවුරුත් ගණන් ගන්නේ නැහැ… හැබැයි ඩෙංගු හරි ඒඩ්ස් හරි හැදිලා මැරෙන්ඩ යද්දී නම් ලොකු ප්‍රශ්නයක්….. හැමෝම කතා වෙනවා…දැනුවත් කිරීමේ වැඩසටහන් ඕනේ තරම්....තව ගල් අඟුරු බලාගාරයක් හදනවා කිව්වොත් ඇඟේ මයිලුත් කෙලින් වෙනවා…. ඇයි කළු පාටට නේ දුම යන්නේ….. පාරේ රිය අනතුරක් වුනොත් එකේ වීඩියෝ එකත් share කර කර බලනවා ආයේ අයෙත්…..වහලෙට දාන ඇස්බැස්ටෝස් - එක ගැන නම් සැහෙන දැනුමක් තියෙනවා ... කාටවත් මතක් වෙන්නේ නැහැ ගෙවල් ඇතුලෙම වායු දූෂනෙන් මැරෙන මිනිස්සු ගාන ඔය ඔක්කොම එකතු කරපුවහම (ඒඩ්ස්, ඩෙංගු, ක්ෂය රෝගය හා රිය අනතරු) එන ගානට වැඩිය වැඩිය් කියල……. ඉතින් කාටවත් ඕනේ නැහැ කාර්යක්ෂම දර උදුනක් ගෙවල් වලට අඳුන්වල දීල මේ විදියට මැරෙන මිනිස්සු කොටසක්වත් බේරගන්ඩ…. අපි හැමදාමත් ඒ මිනිස්සුන්ට මැරෙන්ඩ ඇරලා පිළිකා රෝහලට පහසුකම් නැහැ කියල දේශපාලුවන්ට බැනල…. ගෙදර ගිහින් දර ලිපේ කෑම උයමු පොඩි එකාට පාඩම් කරන්ඩ මදුරු කොයිල් එකක් පත්තු කරලා දීල….. පොඩිම පොඩි එකෙක්නම් ඉන්නේ පුළුවන් නේ පොඩි එකාව වඩාගෙනම කෑම උයන්ඩ …..

ප.ලි - ලංකාවේ මිනිස්සුන්ගෙන් 78% කෑම උයන්නේ දර ලිපේ (මූලාශ්‍රය - http://cleancookstoves.org/binary-data/RESOURCE/file/000/000/2-1.pdf) ..ඒ කියන්නේ සසිරිමත් ලංකාවේ මිනිස්සුන්ගෙන් සීයට හැත්තෑ අටක් - හරියටම කිව්වොත් මිලියන 16 (ඔව් මේ ඔක්කොම මිනිස්සු - ශ්‍රී ලාංකිකයෝ) මේ අවදානමෙන් ඉන්නේ ඔබ මේ ලිපිය කියවන වෙලාවෙත්….. අද දවස ගෙවෙද්දීත් මිනිස්සු 41 මැරෙනවා ලංකාවේ නිවෙස් ඇතුලේ අභ්‍යන්තර වායු දූෂනෙන් (කවුද කියන්නේ - ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානේ)…… හැබැයි අපි දන්නේ නැහැ වගේ ඉමු….. 

මීට අදාල කලින් ලිපි - 

https://www.facebook.com/nadeerawije/posts/10154133022177636

http://ioes18.wildapricot.org/Village-eletrification

https://www.facebook.com/nadeerawije/posts/10154094936012636